Adam nasıl hiçbir şey yapmamış yahu, eseri anlamıyorsanız anlıyormuş gibi yapmanıza gerek yok. Kimse sizi bir filmi yanlış anladığınız için yargılamaz. Herşeyi yapmaktan hafif bir yorgunluk duyan bir adamın hikayesi.
iki kafalı yönetmen coen biraderlerin en kişisel filmi olarak selamlanan bir sinema hazinesi. adet olunduğu üzere ilgisiz ama ilgili bir kısa filmle başlıyor filmimiz. filmimizin kahramanı -antikahraman desek daha doğru olur- larry banliyöde karısı ve iki çocuğuyla yaşayan bir fizik profesörü; kendisi aynı zamanda inançlarına bağlı bir yahudi ama fikir düzeyinde değil zikir düzeyinde. öncesinde aldığı katı din eğitimi sonrasında aldığı katı fizik eğitimi larry’i oldukça ciddi bir adam haline getirmiş; öyleki ne zaman işler sapa sarsa bir miktar esneklik göstermek yerine nerede yanlış yaptığına dair fikir muhasebelerine giriyor.
Coen biraderlerin larry için kurguladıkları evren absürd ötesi, fakat larrynin herşeye rağmen ciddiyetini muhafaza etmesi film evreninden daha absürd. bu film; akıp gide hayatın bizi umursamadığını realitesiyle, bizim hayatı ciddiye alma saflığımızın bileşkesi. peki ne yapmalı planların olmadığı bir dünya mı kurgulamalı; sanırım o da değil. mesela yarın akşam i... Devamı
iki kafalı yönetmen coen biraderlerin en kişisel filmi olarak selamlanan bir sinema hazinesi. adet olunduğu üzere ilgisiz ama ilgili bir kısa filmle başlıyor filmimiz. filmimizin kahramanı -antikahraman desek daha doğru olur- larry banliyöde karısı ve iki çocuğuyla yaşayan bir fizik profesörü; kendisi aynı zamanda inançlarına bağlı bir yahudi ama fikir düzeyinde değil zikir düzeyinde. öncesinde aldığı katı din eğitimi sonrasında aldığı katı fizik eğitimi larry’i oldukça ciddi bir adam haline getirmiş; öyleki ne zaman işler sapa sarsa bir miktar esneklik göstermek yerine nerede yanlış yaptığına dair fikir muhasebelerine giriyor.
Coen biraderlerin larry için kurguladıkları evren absürd ötesi, fakat larrynin herşeye rağmen ciddiyetini muhafaza etmesi film evreninden daha absürd. bu film; akıp gide hayatın bizi umursamadığını realitesiyle, bizim hayatı ciddiye alma saflığımızın bileşkesi. peki ne yapmalı planların olmadığı bir dünya mı kurgulamalı; sanırım o da değil. mesela yarın akşam için güzel bir film izleme planı yapmamızda veya diğer gün için yürüyüş planı yapmamızda hiç bir sakınca yok; ama olaki işler sarpa sarar işte o zaman esneklik göstermekte fayda var. zira yüreklerimiz esneklik gösterebildiği ölçüde güçlüdür; hem mecazi hem de organik anlamda.
Coen kardeşlerin 2009 yapımı filmi olan A serious man, Lawrence Gopnik adında, hayatı iniş çıkışlarla geçen, yani hepimiz gibi olan bir insanın hayatından sıradan bir kesit aktarıyor.Bu karakterin başına gelenler hepimizin başına gelebilecek olaylar, karakterimiz de oldukça makul bir insan ve tepkileri de belli ölçüde sıradan; aynı olayla karşılaşsanız muhtemelen sizin de aklınıza gelebilecek ilk birkaç davranış paterninden birini sergiliyor çoğunlukla. Yani anlatılan hikayede "kurmaca" namına orjinal ya da farklı denebilecek bir şeyi bırakın gündelik hayatımızın bir adım bile ötesine gitmeyen bir mütevazilik hakim. Bu mütevazi gibi görünen filmin anlatmak istediği şey ise aslında çok daha büyük; ele aldığı konuyu, yani bütün hayatımızın dışarıdan nasıl göründüğünü, tanrısal bir perspektiften anlatmayı deneyen, günümüzde insanların belki en büyük ortak paydasını oluşturan bir konuyu tüm gerçekçiliğiyl... Devamı
Umutsuz bir ciddiyet arayışı:Ciddi Bir Adam
Coen kardeşlerin 2009 yapımı filmi olan A serious man, Lawrence Gopnik adında, hayatı iniş çıkışlarla geçen, yani hepimiz gibi olan bir insanın hayatından sıradan bir kesit aktarıyor.Bu karakterin başına gelenler hepimizin başına gelebilecek olaylar, karakterimiz de oldukça makul bir insan ve tepkileri de belli ölçüde sıradan; aynı olayla karşılaşsanız muhtemelen sizin de aklınıza gelebilecek ilk birkaç davranış paterninden birini sergiliyor çoğunlukla. Yani anlatılan hikayede "kurmaca" namına orjinal ya da farklı denebilecek bir şeyi bırakın gündelik hayatımızın bir adım bile ötesine gitmeyen bir mütevazilik hakim. Bu mütevazi gibi görünen filmin anlatmak istediği şey ise aslında çok daha büyük; ele aldığı konuyu, yani bütün hayatımızın dışarıdan nasıl göründüğünü, tanrısal bir perspektiften anlatmayı deneyen, günümüzde insanların belki en büyük ortak paydasını oluşturan bir konuyu tüm gerçekçiliğiyle aktarmak için uğraşan bir film bu. ama tüm bunları yapmaya çalışırken alçakgönüllü üslubunu da özenle koruyor ; böylece filmin bu geniş altmetni sırıtmıyor ve anlatılan hikayenin "sıradan" tarafıyla çelişmiyor.
Filmin adı olan "ciddi bir adam" figürü, Lawrence Gopnik'in olduğu değil, olmaya öykündüğü bir adam. Belli anlamlar yüklenmiş, belli bir insan profilini işaret eden bir simge.Bu adamın özelliklerini anlamamızda filmin girişindeki hikayenin de büyük yardımı dokunuyor. Hikayeyi daha iyi yorumlayabilmek için Slavoj Zizek'in 'a Pervert's Guide to Cinema-Sapığın Sinema Rehberi filminden bir alıntı yapalım:
"Biz insanlar, gerçekliğin içine doğal bir şekilde doğmayız. Sosyal realitenin bu alanında yaşayan diğer insanlarla iletişim kuran normal bir insan gibi davranmamız için pek çok şey simgesel süzene göre uygun bir şekilde,yaşanması gerekiyormuş gibi gerçekleşir.İşte bize uygun bir şekilde kurulmuş olan simgesel alan rahatsız edildiğinde gerçeklik de bozuma uğrar."
Bu hikayede karşımızda "ciddi bir kadın" vardır.Kendi ön kabulleriyle kendine bir değerler sistemi oluşturmuş (ister bunun çoğunluğunu toplumdan kopyalayan birisi olsun, isterse de kendi çabalarıyla bunu inşa etmiş olsun fark etmez) ,dünyayı bu sistem doğrultusunda gören,iyi ile kötüyü bu sisteme göre yargılayan,bu değerler örgüsüne ters gelen bir şey olduğu zaman ise onu yok eden bir insan.Kadın,yaşlı adamı öldürmekle saçma bir iş yapmamıştır; aksine kendi gerçeklik algısını kurtarmış, içine düşecek olan şüpheden kurtulmuş,kendi dünyasına zarar verme potansiyeli olan etkeni yok etmiştir.Kadının bu eyleminin cevabı batıl inancının kökeninde yatmaktadır.Kadın inanıp uyguladığı batıl inançları sayesinde başına gelebilecek belaları defedebileceğine inanmış ve karşısına çıkan dünyevi sorunların çözümünün anahtarını böyle bir ritüeller dizisini yerine getirmekte bulmuştur.
Filmde anlatılan "ciddi bir adam" ikonunu temsil eden insanlar da aslında Larry'nin gözünde böyle olan insanlardır.Anakarakter Larry olduğu için film onun ağzından anlatılmasa bile diğer karakterler Larry'nin algısının kodlamalarına uygun olarak davranırlar ve film boyunca Larry bu ciddi insanların davranışlarını,seçimlerini ve başına gelenleri sadece izler.Onları değiştirebilecek bir iradeye sahip değildir;sadece başına gelene katlanmak ve başkalarının seçimlerine saygı duymakla mükelleftir o.Oysa ki ciddi bir insan seçim yapabilen insandır.Bu seçimlerini hayata geçirebilmek için diğer insanları ikna edebilen,onları da kendi hayat planlarına göre uygun şekilde konumlandırabilen insandır.
Larry,başından beri "oyunu yanlış okuyan" bir insandır.Hayatın yazısız kurallarının,İkili iletişimin doğasının,hayatta kalmak için gereken sosyal meziyetlerin farkında değildir,olsa bile bunları umursamaz.O,hayatı 3.sınıf hayat bilgisi kitabı tadında yaşarken,diğer insanlar birbirlerini ayartmakta,farklı dünyevi zevklerin peşinden koşmakta,kendilerine daha "ciddi" birer yaşam kurmanın uğraşını vermektedirler.
Larry ise karmaşık matematik problemleriyle uğraşan bir akademisyen olsa da ciddi bir adam değildir,ve film boyunca neredeyse hiç kimse tarafından da ciddiye alınmamaktadır.Başına gelen kötü şeylerden kaçarak uzaklaşmaya çalışır.Başına iyi şeyler gelmeye başladığında da bunda aktif bir rolü olmamıştır.Çıkarları bozulan ciddi insanların dönüp sığınacağı bir damızlıktır sadece,ama hepimiz gibi bundan kendi iradesine pay çıkarıp gururlanacaktır elbet.
Ama ciddi bir adam olmanız da hikayenin neresinde olduğunuz ve size kimin gözüyle bakıldığı ile ilişkilidir.Tek bir sabit ciddi adam profili yoktur.Ciddi bir adam olmak bir fenomendir ve ciddi bir adam herkesin kafasında ayrı şekilde canlanan bir ikondur.Bu ikona uygun hareket eden diğer insanlar da o insan için ciddi birer adamdırlar.Örneğin karısının gözünde hiçbir kıymeti olmayan Larry,kardeşine göre ciddi bir adamdır.Larry'e göre ciddi birer adam olan din adamları Larry'nin oğluna göre pek ciddiye alınmayacak tiplerdir.
Filmde mütevazi bir hikaye olarak vücud bulmuş bu devasa konunun gerçek hayatla aynı şekilde tezahür ettiği bir ortak nokta daha vardır:takdir-i ilahi. İster tanrı deyin,ister doğal döngü; insanların tüm entrikalarının,bütün kazanan ve kaybedenlerin üstündedir ve biz küçük ama ciddi oyunumuzu oynamaya çalışırken,ciddi bir insan taklidi yapmaya çalışırken gerçekten "ciddi" ve gerçekten "gerçek" olanın ne olduğu hiç beklemediğimiz,tam oyunumuza tatlı tatlı dalıp gittiğimiz bir noktada suratımıza çarpar.Film bir yandan insanlar arasındaki ikili ilişkilerin detaylarını anlatırken diğer yandan böyle noktaları da atlamadığı için bu küçük hikaye büyüyor,evrensellik kazanıyor.İnsanlığa ilişkin ortak olan,hayatımıza yön veren ne kadar büyük faktör varsa bir şekilde filmde kendini gösteriyor,bu da anlatının sıkletini değiştirip "ciddi bir film" haline getiriyor.
Larry'nin diğer ciddi insanların hayatını mahvetmelerine karşı aradığı çözümler de gayet edepli ve makul çözümlerdir.Neden ciddi bir adam olamadığı sorusunun cevabını dinde arar,fakat çeşitli kıdemdeki din adamlarının hiçbirinden tatmin edici bir cevap alamaz,hatta mantıklı bir cevap aldığını bile söyleyemeyiz.Filmdeki diğer ciddi insanların da tamamının dine sıkıca bağlı olduğunu unutmayalım.Larry'nin hareket noktası dine olan saygısından olduğu kadar başka bir noktadan da destek alıyor olabilir: diğer ciddi insanlar dine bu kadar bağlı olduklarına göre burada bir motivasyon buluyor olabilirler.belki onların da benim gibi soruları vardı ve cevabı dinde buldular,ve böylece ciddi,ne istediğini bilen,kuralları olan insanlar haline geldiler.O halde sorularımı dine yöneltirsem belki ben de tatmin edici cevaplar bulabilirim ve ben de kendini ve hayatını ciddiye alan,söz söyleme ve hakkını isteme kuvvetini kendinde bulan ciddi bir insan olabilirim. Coenlerin bu fikre verdikleri cevap cevabın dinde olmadığı,en azından bu kadar yerleşik ve bozulmuş bir din adamı güruhu varken onlar aracılığıyla bu cevaba ulaşmanın mümkün olmadığı yönünde.Buna dair çeşitli bakış açıları mevcut.Coen'lerin bakış açısı da ciddi sayıda destekçisi olan ve hikayeyi bozmadan,sesini yükseltmeden ,sadece sıra kendisine geldiğinde dillendirilen bir fikir olduğu için katılmasak da bunu niye bu hikayeye sıkıştırdınız diyemeyiz.Neticede din kitlelerin hayatını değiştiren önemli bir mesele,bu konuda görüşler muhtelif olabilir,önemli olan bu görüşlerin anlatılan hikayenin saygıdeğerliğini bozup bozmadığı: bu filmde de bununla ilgili bir sorun yok.Onlara katılmayanları rahatsız edecek ve filmi beğenmelerini engelleyecek bir durum da yok.
Film, bahsedilen konunun büyüklüğüyle orantılı olarak biter.Larry'nin aradığı,her şeyin özünü oluşturan bir "ciddiyet" maddesi yoktur.O, bir efsaneden ve gösterişten ibaret kocaman bir yalandır.İnsanların bir şeyler elde etmek için,ya da kendilerini bir şeylerden korumak için kestikleri pozdan başka bir şey değildir ciddiyet.cesareti olan insanların çekmeyi denedikleri bir takım setler vardır ve bunların hepsi yapaydır.bunları kabul eden ama kendinde aynı şeyleri yapacak cesareti olmayan bir insandır Larry,bu nedenle asla ciddi bir adam olamayacaktır,ama ciddi insanların yaptıkları da bir grup kepazelikten başka bir şey değildir.Bunun yüceltilmesi,bir erdem gibi sunulması ve gençlere öğütlenmesi de kepazelik olduğu gerçeğini değiştirmez.Toplumsal ilişkilerimiz ne yazık ki bu roller üzerine kuruludur ve bunu en gerçekçi oynayan da bir takım getirilerin sahibi olmaktadır.Larry gibiler ise bu oyunların kurbanı ve en ön sıradan izleyicisidirler.Ne yazık ki kendilerini mutlu ve kazançlı hissedecek şeyler yapmaktan acizdirler.Çünkü bu kepazeliklerin nasıl yapıldığını hiçbir zaman öğrenememişlerdir.
Öte yandan da gerçekten ciddi bir şey varsa o da filmin sonunda Larry'nin karşılaşmak üzere olduğu şeydir.Ondan kaçış yoktur,insan iradesi onun üzerine etki etmez.Amorres Perros'daki trafik kazası sahnesinden önce arabadaki modelin ne kadar estetik durduğu ile bir saniye sonra hayatının kalanının mahvolacak olması ile en ufak bir ilişkisi yoktur,çünkü bu güçlerin birimi ve etki alanı farklıdır.Ve asıl gerçeğin boyutu,hepimizin etki alanının ve hayal gücünün kat be kat ötesindedir.Bütün evrenin yapısı hakkında en yenilikçi düşünceleri olan bir omurilik felçlisinin tuvalete gidebilecek donanıma sahip olmaması bu güçlerin kategorik olarak birbirinden ne kadar farklı ve kıyas kabul etmez olduklarının basit bir örneğidir sadece.
Çalıştığım yerde her gün insanlar arasında geçen binbir türlü tuhaf diyaloğa şahit oluyorum ve gerçekte nasıl olduğunu bildiğim insanların çok acaip hallerini gözlemleyebiliyorum.Naçizane fikrim hepimiz içinde bulunduğumuz konuma ve muhatap olduğumuz kişilere göre zaman zaman Larry,zaman zaman da ciddi birer adam olup çıkıyoruz.Gerçekte kim ve ne olduğumuz ayrı bir muamma,ama toplum içinde hepimiz dikiş tutturmaya çalışırken ciddi bir adam olmak gerektiğinin farkındayız ve bir takım temel ahlak kurallarını rahatlıkla hiçe sayabiliyoruz.Sonradan ne kadar pişman olsak da ciddi bir adam olmanın tadını başka hiçbir şeyde bulamıyoruz.Belki ağır bir benzetme olacak ama gerçeğe yakın olduğunu düşünüyorum: hepimiz ağzımızda başka insanların eti ve kanıyla dolaşıp duruyor ve en çok leşi olana saygı duyuyoruz.Ama gün gelip kendimizi Larry gibi hissettiğimizde de insanların acımasızlığından,çıkarcılığından ve ikiyüzlülüğünden dem vuruyoruz.Oysa ki o zaman diliminde aklımızda tek bir fikir oluyor: şu düştüğümüz çukurdan çıkıp tekrar ciddi bir adam olabilmek ve ava devam etmek.Bu toplumsal ahlaksızlığımız ve ikiyüzlülüğümüz devam ettikçe böyle insanların hikayelerini daha az önemseyeceğiz.Ciddi bir adam olmak bizim standardımız haline geldikçe insani erdemlerimiz unutulup gidecek ve filmin başındaki kadın gibi günahsız bir insanı sadece kafamızı karıştırdı diye öldürsek bile içimiz sızlamak yerine rahat edecek.Yazıyı Shakespeare'den bir alıntıyla noktalayalım: "değmez bu yangın yeri,avuç açmaya değmez."
coen kardeşlerin filmlerinde alışık olduğumuz başa sarma, döngüsel olarak devam etme, sonuca varmama hali yine devam ediyor. ve bu da onların filmlerini neden sevdiğimi bana bir kez daha hatırlatıyor.
shrödinger'in kedisini anlattığında aslında öğrenciden gelen parayla bağlantısı kurulmalı. yani öğrencinin paryı bıraktığını görmedik. kutunun içindek kediyi gözlemlemediğimi gibi. aynı manda eğer parayı bıraktığını görseydik slında parayı bırakmamış olurdu. ama paraın orda olması bunu orayaöğrencinin koydupu nlamına gelme. yani kedinin durumuyla flasıyla benzerlik gösterir. filmde dinin içi boşluğu da gösteriliyor. ve aslında kimsenin "hiçbir şey" yapmdığı da.
ayrıca film sırf jefferson airplane çalıyor diye bile sevilebilr. bkz. somebody to love
Her Coen filminde olduğu gibi burada da kaybeden bir karaktere sahibiz. Larry Gopnik o kadar kaybeden birisi ki, karısı ölen sevgilisi için evde anma töreni düzenliyor.
Belki de en düzgün, en rasyonel düşünen karakter olmasına rağmen başına gelen olaylar onu metafiziksel alanlara yönlendiriyor, bu arada karakterimiz bir fizikçi.
İlk haham, olaylara bakış açısının etkilerinden bahsediyor.
İkinci haham, dişçi hikayesini anlatıyor ve bu hikaye filmin özeti diyebiliriz, merak uyandırıyor ve bir sonuca bağlanmıyor.
Son haham ise karakterimizin çocuğunun 13. yaşını kutlarken konuşuyor, kendisinden ciddi bir konuşma beklerken, tek tek Jefferson Airplane üyelerini sayıyor.
Filmin son sahnesindeki, fırtına ne kadar ciddi olursan ol tanrı o kadar ciddi değil mesajı veriyor. Filmin ortasında bir yerde Asyalı öğrencinin babası filmin konusu gizemden bahsediyor, rüşveti vermiş de olabilirim vermemiş de ama ... Devamı
Coenlerin Kafkavari bir hikayeye sahip filmi.
Her Coen filminde olduğu gibi burada da kaybeden bir karaktere sahibiz. Larry Gopnik o kadar kaybeden birisi ki, karısı ölen sevgilisi için evde anma töreni düzenliyor.
Belki de en düzgün, en rasyonel düşünen karakter olmasına rağmen başına gelen olaylar onu metafiziksel alanlara yönlendiriyor, bu arada karakterimiz bir fizikçi.
İlk haham, olaylara bakış açısının etkilerinden bahsediyor.
İkinci haham, dişçi hikayesini anlatıyor ve bu hikaye filmin özeti diyebiliriz, merak uyandırıyor ve bir sonuca bağlanmıyor.
Son haham ise karakterimizin çocuğunun 13. yaşını kutlarken konuşuyor, kendisinden ciddi bir konuşma beklerken, tek tek Jefferson Airplane üyelerini sayıyor.
Filmin son sahnesindeki, fırtına ne kadar ciddi olursan ol tanrı o kadar ciddi değil mesajı veriyor. Filmin ortasında bir yerde Asyalı öğrencinin babası filmin konusu gizemden bahsediyor, rüşveti vermiş de olabilirim vermemiş de ama sen o notu yükseltmezsen rüşvet almaktan seni dava ederim.
filmin en çok anlatmak istediği: herkesin illa bir sona, cevaba ulaşmak istemesi. önümüzdeki soruların aslında ne kadar önemli olduğunu kestiremediğimizi özetliyor. dişçi hikayesi çok dikkat çekici ve meraklandırıcı bir hikayeyken sonunda bir cevabın olması gerekliliği düşüncesiyle anlamını yitiriyor. çünkü o kadar alışmışızki 2.ci 3. cü sınıf aksiyon film yapılarına, belli bir düzen içinde ilerleyen yapıda sonunda mutlu son olursa klasik sayabileceğimiz mutsuz son olursada kült kabul edebileceğimiz kalıptan bizi çıkartıyor bu ciddi bir adam. sonunda hatta başında bile bol soru işaretleriyle başlıyor film. ama jefferson airplane grubundan grace slick bize en başta cevabı veriyor...and all the joys within you dies... en bilinmeyen cevaba,eğlenceye nasıl dahil olacağımız belirtilmiş zaten
@gadnokopele
2 yıl önce
8.5 / 10
Herşeyi yapmaktan hafif bir yorgunluk duyan bir adamın hikayesi.
@boybey
7 yıl önce
7.7 / 10
@ustilago
8 yıl önce
@faj
8 yıl önce
Coen biraderlerin larry için kurguladıkları evren absürd ötesi, fakat larrynin herşeye rağmen ciddiyetini muhafaza etmesi film evreninden daha absürd. bu film; akıp gide hayatın bizi umursamadığını realitesiyle, bizim hayatı ciddiye alma saflığımızın bileşkesi. peki ne yapmalı planların olmadığı bir dünya mı kurgulamalı; sanırım o da değil. mesela yarın akşam i ... Devamı
Coen biraderlerin larry için kurguladıkları evren absürd ötesi, fakat larrynin herşeye rağmen ciddiyetini muhafaza etmesi film evreninden daha absürd. bu film; akıp gide hayatın bizi umursamadığını realitesiyle, bizim hayatı ciddiye alma saflığımızın bileşkesi. peki ne yapmalı planların olmadığı bir dünya mı kurgulamalı; sanırım o da değil. mesela yarın akşam için güzel bir film izleme planı yapmamızda veya diğer gün için yürüyüş planı yapmamızda hiç bir sakınca yok; ama olaki işler sarpa sarar işte o zaman esneklik göstermekte fayda var. zira yüreklerimiz esneklik gösterebildiği ölçüde güçlüdür; hem mecazi hem de organik anlamda.
@triumph
10 yıl önce
9.3 / 10
Coen kardeşlerin 2009 yapımı filmi olan A serious man, Lawrence Gopnik adında, hayatı iniş çıkışlarla geçen, yani hepimiz gibi olan bir insanın hayatından sıradan bir kesit aktarıyor.Bu karakterin başına gelenler hepimizin başına gelebilecek olaylar, karakterimiz de oldukça makul bir insan ve tepkileri de belli ölçüde sıradan; aynı olayla karşılaşsanız muhtemelen sizin de aklınıza gelebilecek ilk birkaç davranış paterninden birini sergiliyor çoğunlukla. Yani anlatılan hikayede "kurmaca" namına orjinal ya da farklı denebilecek bir şeyi bırakın gündelik hayatımızın bir adım bile ötesine gitmeyen bir mütevazilik hakim. Bu mütevazi gibi görünen filmin anlatmak istediği şey ise aslında çok daha büyük; ele aldığı konuyu, yani bütün hayatımızın dışarıdan nasıl göründüğünü, tanrısal bir perspektiften anlatmayı deneyen, günümüzde insanların belki en büyük ortak paydasını oluşturan bir konuyu tüm gerçekçiliğiyl ... Devamı
Coen kardeşlerin 2009 yapımı filmi olan A serious man, Lawrence Gopnik adında, hayatı iniş çıkışlarla geçen, yani hepimiz gibi olan bir insanın hayatından sıradan bir kesit aktarıyor.Bu karakterin başına gelenler hepimizin başına gelebilecek olaylar, karakterimiz de oldukça makul bir insan ve tepkileri de belli ölçüde sıradan; aynı olayla karşılaşsanız muhtemelen sizin de aklınıza gelebilecek ilk birkaç davranış paterninden birini sergiliyor çoğunlukla. Yani anlatılan hikayede "kurmaca" namına orjinal ya da farklı denebilecek bir şeyi bırakın gündelik hayatımızın bir adım bile ötesine gitmeyen bir mütevazilik hakim. Bu mütevazi gibi görünen filmin anlatmak istediği şey ise aslında çok daha büyük; ele aldığı konuyu, yani bütün hayatımızın dışarıdan nasıl göründüğünü, tanrısal bir perspektiften anlatmayı deneyen, günümüzde insanların belki en büyük ortak paydasını oluşturan bir konuyu tüm gerçekçiliğiyle aktarmak için uğraşan bir film bu. ama tüm bunları yapmaya çalışırken alçakgönüllü üslubunu da özenle koruyor ; böylece filmin bu geniş altmetni sırıtmıyor ve anlatılan hikayenin "sıradan" tarafıyla çelişmiyor.
Filmin adı olan "ciddi bir adam" figürü, Lawrence Gopnik'in olduğu değil, olmaya öykündüğü bir adam. Belli anlamlar yüklenmiş, belli bir insan profilini işaret eden bir simge.Bu adamın özelliklerini anlamamızda filmin girişindeki hikayenin de büyük yardımı dokunuyor. Hikayeyi daha iyi yorumlayabilmek için Slavoj Zizek'in 'a Pervert's Guide to Cinema-Sapığın Sinema Rehberi filminden bir alıntı yapalım:
"Biz insanlar, gerçekliğin içine doğal bir şekilde doğmayız. Sosyal realitenin bu alanında yaşayan diğer insanlarla iletişim kuran normal bir insan gibi davranmamız için pek çok şey simgesel süzene göre uygun bir şekilde,yaşanması gerekiyormuş gibi gerçekleşir.İşte bize uygun bir şekilde kurulmuş olan simgesel alan rahatsız edildiğinde gerçeklik de bozuma uğrar."
Bu hikayede karşımızda "ciddi bir kadın" vardır.Kendi ön kabulleriyle kendine bir değerler sistemi oluşturmuş (ister bunun çoğunluğunu toplumdan kopyalayan birisi olsun, isterse de kendi çabalarıyla bunu inşa etmiş olsun fark etmez) ,dünyayı bu sistem doğrultusunda gören,iyi ile kötüyü bu sisteme göre yargılayan,bu değerler örgüsüne ters gelen bir şey olduğu zaman ise onu yok eden bir insan.Kadın,yaşlı adamı öldürmekle saçma bir iş yapmamıştır; aksine kendi gerçeklik algısını kurtarmış, içine düşecek olan şüpheden kurtulmuş,kendi dünyasına zarar verme potansiyeli olan etkeni yok etmiştir.Kadının bu eyleminin cevabı batıl inancının kökeninde yatmaktadır.Kadın inanıp uyguladığı batıl inançları sayesinde başına gelebilecek belaları defedebileceğine inanmış ve karşısına çıkan dünyevi sorunların çözümünün anahtarını böyle bir ritüeller dizisini yerine getirmekte bulmuştur.
Filmde anlatılan "ciddi bir adam" ikonunu temsil eden insanlar da aslında Larry'nin gözünde böyle olan insanlardır.Anakarakter Larry olduğu için film onun ağzından anlatılmasa bile diğer karakterler Larry'nin algısının kodlamalarına uygun olarak davranırlar ve film boyunca Larry bu ciddi insanların davranışlarını,seçimlerini ve başına gelenleri sadece izler.Onları değiştirebilecek bir iradeye sahip değildir;sadece başına gelene katlanmak ve başkalarının seçimlerine saygı duymakla mükelleftir o.Oysa ki ciddi bir insan seçim yapabilen insandır.Bu seçimlerini hayata geçirebilmek için diğer insanları ikna edebilen,onları da kendi hayat planlarına göre uygun şekilde konumlandırabilen insandır.
Larry,başından beri "oyunu yanlış okuyan" bir insandır.Hayatın yazısız kurallarının,İkili iletişimin doğasının,hayatta kalmak için gereken sosyal meziyetlerin farkında değildir,olsa bile bunları umursamaz.O,hayatı 3.sınıf hayat bilgisi kitabı tadında yaşarken,diğer insanlar birbirlerini ayartmakta,farklı dünyevi zevklerin peşinden koşmakta,kendilerine daha "ciddi" birer yaşam kurmanın uğraşını vermektedirler.
Larry ise karmaşık matematik problemleriyle uğraşan bir akademisyen olsa da ciddi bir adam değildir,ve film boyunca neredeyse hiç kimse tarafından da ciddiye alınmamaktadır.Başına gelen kötü şeylerden kaçarak uzaklaşmaya çalışır.Başına iyi şeyler gelmeye başladığında da bunda aktif bir rolü olmamıştır.Çıkarları bozulan ciddi insanların dönüp sığınacağı bir damızlıktır sadece,ama hepimiz gibi bundan kendi iradesine pay çıkarıp gururlanacaktır elbet.
Ama ciddi bir adam olmanız da hikayenin neresinde olduğunuz ve size kimin gözüyle bakıldığı ile ilişkilidir.Tek bir sabit ciddi adam profili yoktur.Ciddi bir adam olmak bir fenomendir ve ciddi bir adam herkesin kafasında ayrı şekilde canlanan bir ikondur.Bu ikona uygun hareket eden diğer insanlar da o insan için ciddi birer adamdırlar.Örneğin karısının gözünde hiçbir kıymeti olmayan Larry,kardeşine göre ciddi bir adamdır.Larry'e göre ciddi birer adam olan din adamları Larry'nin oğluna göre pek ciddiye alınmayacak tiplerdir.
Filmde mütevazi bir hikaye olarak vücud bulmuş bu devasa konunun gerçek hayatla aynı şekilde tezahür ettiği bir ortak nokta daha vardır:takdir-i ilahi. İster tanrı deyin,ister doğal döngü; insanların tüm entrikalarının,bütün kazanan ve kaybedenlerin üstündedir ve biz küçük ama ciddi oyunumuzu oynamaya çalışırken,ciddi bir insan taklidi yapmaya çalışırken gerçekten "ciddi" ve gerçekten "gerçek" olanın ne olduğu hiç beklemediğimiz,tam oyunumuza tatlı tatlı dalıp gittiğimiz bir noktada suratımıza çarpar.Film bir yandan insanlar arasındaki ikili ilişkilerin detaylarını anlatırken diğer yandan böyle noktaları da atlamadığı için bu küçük hikaye büyüyor,evrensellik kazanıyor.İnsanlığa ilişkin ortak olan,hayatımıza yön veren ne kadar büyük faktör varsa bir şekilde filmde kendini gösteriyor,bu da anlatının sıkletini değiştirip "ciddi bir film" haline getiriyor.
Larry'nin diğer ciddi insanların hayatını mahvetmelerine karşı aradığı çözümler de gayet edepli ve makul çözümlerdir.Neden ciddi bir adam olamadığı sorusunun cevabını dinde arar,fakat çeşitli kıdemdeki din adamlarının hiçbirinden tatmin edici bir cevap alamaz,hatta mantıklı bir cevap aldığını bile söyleyemeyiz.Filmdeki diğer ciddi insanların da tamamının dine sıkıca bağlı olduğunu unutmayalım.Larry'nin hareket noktası dine olan saygısından olduğu kadar başka bir noktadan da destek alıyor olabilir: diğer ciddi insanlar dine bu kadar bağlı olduklarına göre burada bir motivasyon buluyor olabilirler.belki onların da benim gibi soruları vardı ve cevabı dinde buldular,ve böylece ciddi,ne istediğini bilen,kuralları olan insanlar haline geldiler.O halde sorularımı dine yöneltirsem belki ben de tatmin edici cevaplar bulabilirim ve ben de kendini ve hayatını ciddiye alan,söz söyleme ve hakkını isteme kuvvetini kendinde bulan ciddi bir insan olabilirim. Coenlerin bu fikre verdikleri cevap cevabın dinde olmadığı,en azından bu kadar yerleşik ve bozulmuş bir din adamı güruhu varken onlar aracılığıyla bu cevaba ulaşmanın mümkün olmadığı yönünde.Buna dair çeşitli bakış açıları mevcut.Coen'lerin bakış açısı da ciddi sayıda destekçisi olan ve hikayeyi bozmadan,sesini yükseltmeden ,sadece sıra kendisine geldiğinde dillendirilen bir fikir olduğu için katılmasak da bunu niye bu hikayeye sıkıştırdınız diyemeyiz.Neticede din kitlelerin hayatını değiştiren önemli bir mesele,bu konuda görüşler muhtelif olabilir,önemli olan bu görüşlerin anlatılan hikayenin saygıdeğerliğini bozup bozmadığı: bu filmde de bununla ilgili bir sorun yok.Onlara katılmayanları rahatsız edecek ve filmi beğenmelerini engelleyecek bir durum da yok.
Film, bahsedilen konunun büyüklüğüyle orantılı olarak biter.Larry'nin aradığı,her şeyin özünü oluşturan bir "ciddiyet" maddesi yoktur.O, bir efsaneden ve gösterişten ibaret kocaman bir yalandır.İnsanların bir şeyler elde etmek için,ya da kendilerini bir şeylerden korumak için kestikleri pozdan başka bir şey değildir ciddiyet.cesareti olan insanların çekmeyi denedikleri bir takım setler vardır ve bunların hepsi yapaydır.bunları kabul eden ama kendinde aynı şeyleri yapacak cesareti olmayan bir insandır Larry,bu nedenle asla ciddi bir adam olamayacaktır,ama ciddi insanların yaptıkları da bir grup kepazelikten başka bir şey değildir.Bunun yüceltilmesi,bir erdem gibi sunulması ve gençlere öğütlenmesi de kepazelik olduğu gerçeğini değiştirmez.Toplumsal ilişkilerimiz ne yazık ki bu roller üzerine kuruludur ve bunu en gerçekçi oynayan da bir takım getirilerin sahibi olmaktadır.Larry gibiler ise bu oyunların kurbanı ve en ön sıradan izleyicisidirler.Ne yazık ki kendilerini mutlu ve kazançlı hissedecek şeyler yapmaktan acizdirler.Çünkü bu kepazeliklerin nasıl yapıldığını hiçbir zaman öğrenememişlerdir.
Öte yandan da gerçekten ciddi bir şey varsa o da filmin sonunda Larry'nin karşılaşmak üzere olduğu şeydir.Ondan kaçış yoktur,insan iradesi onun üzerine etki etmez.Amorres Perros'daki trafik kazası sahnesinden önce arabadaki modelin ne kadar estetik durduğu ile bir saniye sonra hayatının kalanının mahvolacak olması ile en ufak bir ilişkisi yoktur,çünkü bu güçlerin birimi ve etki alanı farklıdır.Ve asıl gerçeğin boyutu,hepimizin etki alanının ve hayal gücünün kat be kat ötesindedir.Bütün evrenin yapısı hakkında en yenilikçi düşünceleri olan bir omurilik felçlisinin tuvalete gidebilecek donanıma sahip olmaması bu güçlerin kategorik olarak birbirinden ne kadar farklı ve kıyas kabul etmez olduklarının basit bir örneğidir sadece.
Çalıştığım yerde her gün insanlar arasında geçen binbir türlü tuhaf diyaloğa şahit oluyorum ve gerçekte nasıl olduğunu bildiğim insanların çok acaip hallerini gözlemleyebiliyorum.Naçizane fikrim hepimiz içinde bulunduğumuz konuma ve muhatap olduğumuz kişilere göre zaman zaman Larry,zaman zaman da ciddi birer adam olup çıkıyoruz.Gerçekte kim ve ne olduğumuz ayrı bir muamma,ama toplum içinde hepimiz dikiş tutturmaya çalışırken ciddi bir adam olmak gerektiğinin farkındayız ve bir takım temel ahlak kurallarını rahatlıkla hiçe sayabiliyoruz.Sonradan ne kadar pişman olsak da ciddi bir adam olmanın tadını başka hiçbir şeyde bulamıyoruz.Belki ağır bir benzetme olacak ama gerçeğe yakın olduğunu düşünüyorum: hepimiz ağzımızda başka insanların eti ve kanıyla dolaşıp duruyor ve en çok leşi olana saygı duyuyoruz.Ama gün gelip kendimizi Larry gibi hissettiğimizde de insanların acımasızlığından,çıkarcılığından ve ikiyüzlülüğünden dem vuruyoruz.Oysa ki o zaman diliminde aklımızda tek bir fikir oluyor: şu düştüğümüz çukurdan çıkıp tekrar ciddi bir adam olabilmek ve ava devam etmek.Bu toplumsal ahlaksızlığımız ve ikiyüzlülüğümüz devam ettikçe böyle insanların hikayelerini daha az önemseyeceğiz.Ciddi bir adam olmak bizim standardımız haline geldikçe insani erdemlerimiz unutulup gidecek ve filmin başındaki kadın gibi günahsız bir insanı sadece kafamızı karıştırdı diye öldürsek bile içimiz sızlamak yerine rahat edecek.Yazıyı Shakespeare'den bir alıntıyla noktalayalım: "değmez bu yangın yeri,avuç açmaya değmez."
@bardamu
10 yıl önce
8 / 10
shrödinger'in kedisini anlattığında aslında öğrenciden gelen parayla bağlantısı kurulmalı. yani öğrencinin paryı bıraktığını görmedik. kutunun içindek kediyi gözlemlemediğimi gibi. aynı manda eğer parayı bıraktığını görseydik slında parayı bırakmamış olurdu. ama paraın orda olması bunu orayaöğrencinin koydupu nlamına gelme. yani kedinin durumuyla flasıyla benzerlik gösterir. filmde dinin içi boşluğu da gösteriliyor. ve aslında kimsenin "hiçbir şey" yapmdığı da.
ayrıca film sırf jefferson airplane çalıyor diye bile sevilebilr. bkz. somebody to love
@hhk
12 yıl önce
8 / 10
@delaluna
12 yıl önce
8 / 10
Her Coen filminde olduğu gibi burada da kaybeden bir karaktere sahibiz. Larry Gopnik o kadar kaybeden birisi ki, karısı ölen sevgilisi için evde anma töreni düzenliyor.
Belki de en düzgün, en rasyonel düşünen karakter olmasına rağmen başına gelen olaylar onu metafiziksel alanlara yönlendiriyor, bu arada karakterimiz bir fizikçi.
İlk haham, olaylara bakış açısının etkilerinden bahsediyor.
İkinci haham, dişçi hikayesini anlatıyor ve bu hikaye filmin özeti diyebiliriz, merak uyandırıyor ve bir sonuca bağlanmıyor.
Son haham ise karakterimizin çocuğunun 13. yaşını kutlarken konuşuyor, kendisinden ciddi bir konuşma beklerken, tek tek Jefferson Airplane üyelerini sayıyor.
Filmin son sahnesindeki, fırtına ne kadar ciddi olursan ol tanrı o kadar ciddi değil mesajı veriyor. Filmin ortasında bir yerde Asyalı öğrencinin babası filmin konusu gizemden bahsediyor, rüşveti vermiş de olabilirim vermemiş de ama ... Devamı
Her Coen filminde olduğu gibi burada da kaybeden bir karaktere sahibiz. Larry Gopnik o kadar kaybeden birisi ki, karısı ölen sevgilisi için evde anma töreni düzenliyor.
Belki de en düzgün, en rasyonel düşünen karakter olmasına rağmen başına gelen olaylar onu metafiziksel alanlara yönlendiriyor, bu arada karakterimiz bir fizikçi.
İlk haham, olaylara bakış açısının etkilerinden bahsediyor.
İkinci haham, dişçi hikayesini anlatıyor ve bu hikaye filmin özeti diyebiliriz, merak uyandırıyor ve bir sonuca bağlanmıyor.
Son haham ise karakterimizin çocuğunun 13. yaşını kutlarken konuşuyor, kendisinden ciddi bir konuşma beklerken, tek tek Jefferson Airplane üyelerini sayıyor.
Filmin son sahnesindeki, fırtına ne kadar ciddi olursan ol tanrı o kadar ciddi değil mesajı veriyor. Filmin ortasında bir yerde Asyalı öğrencinin babası filmin konusu gizemden bahsediyor, rüşveti vermiş de olabilirim vermemiş de ama sen o notu yükseltmezsen rüşvet almaktan seni dava ederim.
@pierro_7
12 yıl önce
1 / 10
Yönetmen koltuğunda sanki başka birisi varmış gibi..
@kaede
12 yıl önce