GATTACA

Tanrının işini düşünün; O'nun eğri yaptığını kim düzeltebilir? Ecclesiastes 7/13

Özellikle, yıllar geçtikçe daha çok gündeme gelen bir konunun işlendiği bir film. İnsan oğlunun genlerini tamamen okuyabilmek ve bunun sonucu olarak adeta sipariş ile çocuk dünyaya getirebilmek. (Bu konu ile ilgili meraklılarına tavsiyem CRISPR yöntemini incelemeleridir)

Artık çocuk doğar doğmaz olası yakalanabileceği hastalıklar, nasıl bir vücut yapısına sahip olabileceği ve olası yaşayabileceği yıl miktarı hesaplanabilmektedir. Artık sipariş ile tüm hastalıklardan arındırılmış, gayet mükemmel vücut ve akıl sağlığına sahip çocuklar dünyaya getirilebilmektedir. Buna sahip olamayan aileler tarafından, filmdeki tabiri ile "aşk çocuğu" dünyaya getirildiğinde, bu çocuklar kusurlu sayılıyor ve alt tabakaya layık görülen işlerden daha fazla iş yapamıyorlar. Genetik mühendislik ürünü kişiler ise tüm önemli makam-mevki ve işlere sahip olmuş durumdadır. Filmin hikayesinin geçmekte olduğu şirket ise bir astronot yetiştirme şirketidir ve en başarılı olanları bu şirketin seferlerine göndermektedir.

Vincent, kusurlu biri olarak hayatına çıkan bir fırsatı değerlendirir ve genetiği düzenlenmiş bir kimse olarak bu şirkete giriş yapar. Herşey yolunda giderken gerçekleştirilen bir cinayet tüm gizemini tehlikeye atar ve ardı ardına kaos başlar. Oyunculukların başarılı olduğu filmde aslında bilimin insanoğlundaki kusurlara yaptığı müdahalenin nasıl bir tek düzeliğe ittiğini ve aslında insanların istediğin bu olmadığı anlatılmaya çalışılmış. Bu konuda karanlık atmosferi besleyici unsurlar da gerekliydi diyebilirim. Özellikle dönem otomobil seçiminin daha tek düze ve ileri çağ yansıtıcı olmasını beklemiştim. Filmin ana teması cinayet olmadığından o olayın perde arkası aydınlanmadan hikaye bitirilmekte ve bu konuda da en azından ana temayı çok etkilemeyen bir alternatif hikaye verilebilirdi.

Sonlara doğru Irene'in, kendisine sunulan saç telini incelemeye gönderme ihtiyacı hissetmeden yere bırakıyor olması, aslında insanların ihtiyacı olan şeyin bir parça kusurda da yattığının güzel bir simgesiydi. Birkaç kere gördüğümüz yüzme yarışı ise tanrı-doğa/bilim çarpışmasının bir tasviri gibiydi.

Bir önceki yoruma çoğunlukla katılarak sözlerime başlamak istiyorum.

Katılmadığım en çarpıcı nokta otomobil meselesidir. Otomobil dünyasında, kabaca, 50-70 dönemleri, altın çağ olarak kabul edilir. Lakin, klasik olarak tabir ettiğimiz neredeyse tüm araçlar bu dönem ve yakın çevresinden çıkmaktadır. 100 sene de geçse bu 'doğal' insan ırkı tarafından inkar edilmeyecek birşeydir.

Estetik kaygısı daha çok 21. yüzyıla maledilmiş olsa da, bu estetik teknolojinin ve mühendisliğin yani bilimin armağan etmiş olduğu birşeydir. 50-70 dönemi araçları ise yapaylıktan uzak, tamamen el becerisi ve yaratıcılıktan oluşur. Filmimizde kullanılan araçların bu döneme denk gelen klasik araçlardan oluştuğu ve yalnızca seslerinin fütüristikleştirildiği düşünüldüğünde, filmin kendi kendisiyle çelişiyor olduğunu anlamak çok da zor değil. Araçların tam tersine Equilibrium filmindeki gibi olması gerekiyordu. Hepsi tek tip, hepsi benzer renk, hepsi aynı sese sahip vb... bu filmde hepsi bir önceki cümlenin tam tersiydi. Yani bilimin yok ettiği öne sürülen haz ve zevkler, otomobillerde vücut bulmuş.... Saçma.

Kısacası film bu detayla dizlerinden birine ciddi bir kurşun sıkmış. Yönetmenin ilk filmi olduğu düşünüldüğünde, bunlar affedilmeyecek şeyler değil, ama filmi de izleyen bir insan var sonuçta...

Filmin müziklerinin de gene araçların tercih edildiği dönemden seçilmiş olduğu aşikardır. Daha doğrusu o dönemdeki, ya da 80lerdeki Türk filmlerindeki, müzik altyapısı tercih edilmiş. Bu hem güzel bir katkı, hem de çelişki. Çelişki; çünkü filmin anlatmaya çalıştığı şeylerin aksine, daha çok aşk filmlerinin ve insan faktörünün ön planda tutulduğu filmlerin çekildiği dönemlerden seçilmiş müzik teması. Katkı; çünkü temanın seçildiği dönemin aksine, müzikler filmin insandan uzak, sıkıcı ve bir yandan sorgulayıcı havasına eşlik ediyor. Açıkçası filmin müziklerini hiç ama hiç beğenmedim. Eşlik edebilecek çok daha yaratıcı müzikler bulunabilirdi. Burada topu Blade Runner'a atmak doğru olacaktır diye düşünüyorum. Lakin kendisinden 15 sene eski bir filmde daha yaratıcı ve daha teknolojik bir müzik ile daha karanlık ve duyguların tırpanlanmış olduğu bir dünya yaratılmış. Fütüristik dünya tasarımının, Gattaca filminde küçük düşürücü derecede geri kalmış olması ve kendisinden 15 sene önce çekilmiş bir filmin görselliğinin 10da 1ini yansıtamamış olması ise şaklabanlık kelimesini tanımlamak için yeterli. Oscar'a sanat yönetimi-set dekorasyonu konusunda aday gösterilmiş olması gerçekten komik. Tamam CGI kullanılmamış 1 gram bile, bu çok değerli, ancak 70'lerin, 80'lerin CGI'sız galactica, star trek, star wars ortamlarının da ilerisine 1 adım dahi atamamış.

Bu da diğer dizine bir kurşun idi... Zaten filmin hikayesi içerisindeki karakterlerimizden birisi, bu durumu güzel sembolize etmiş. Filmin tekerlekli sandalyeye mahkumiyetini bilinçaltında vurgulamış ;)

Piyano sahnesi filmin en çarpıcı, belki de tek, sahnesiydi. Bilimin, sanat üzerine üstünlüğünü vurgulamaya çalışıyordu. Bestenin duygudan çok beceriye hizmet ediyor oluşu filme büyük bir +. Clair de Lune düşünün. çalması sapıkçasına zor bir bestedir, son derece karmaşıktır bu çalan gibi ancak insanı çok farklı yerlere götürür. Filmdeki beni tamamen anın ve bilimin içerisine hapsetti. Harika bir katkı film için.

Senaryo tabanına baktığımızda, filmin sonunda bizleri yalnızca 1 adet ancak çok çarpıcı bir sürpriz bekliyor. Bunun haricinde, bu yaratıcı temaya rağmen, klasik holywood diyaolg kurgusu biçiminden NEREDEYSE hiç dışarı çıkılmamış. Özellikle ana diyaloglarda HİÇ çıkılmamış olması çok canımı sıktı. Son 10 dakika içerisinde tanıklık ettiğimiz 2 adet diyalog var. 2'si de tek başlarına çok güzel diziler, ancak 2si de resmen sadece güzel diye filme konmuş. Ne hikayeye, ne de herhangi bir mantığa, duyguya hizmet eden, kısacası filme katkı sağlayan cümleler değil.

Filmin Psikolojik ve sosyolojik kısmına dair aşağıdaki yorum zaten durumu güzelce anlatmış. Ben bu detaylara girmedim. Yalnızca filmin kendisiyle çeliştiği noktalardan bahsettim.

Bu izlenmeyecek bir film değil, hatta teması son derece özgün, ancak filmde bunun haricinde özgün ya da yaratıcı başka bir detay bulmak zor. Tema, aslında filmin sorduğu önemli sorusu da şu: 'Teknoloji bizi tamamen ele geçirdiğinde nasıl bir dünya bizi bekliyor?

Bu soruyu sorgulayıp, bu derinlikte anlatmaya çalışan başka film bulmak neredeyse imkansız. Ancak bunu dolaylı yapan, kendi hikayesi içerisinde ufaktan bahsederek, bu filmin kattığından daha fazla şey katan film bulmak, bu filmi izlemekten daha mı kolay, buna siz karar verin.

Bence film bulma işi daha kolay.

İzlemesem olmazmış. Bu kadar şeyi yazdırabilen filme kötü diyemeyiz, ancak iyi dememiz de tartışılır. Bence film için kurulabilecek tek cümle ' Temasıyla mükemmel ancak son derece sıkıcı, detaylarıyla çelişkili' olduğudur.

55/100

Saygılar.

Not: Film gibi yorumum da çelişki içermektedir. Filmin havasına uygun yorum yazmaya çalışma huyumdan olsa gerek.