Şebeke

Network. 1976 yapımı Sidney Lumet filmi. Drama türünde olan filmimiz William Holden, Faye Dunaway, Peter Winch gibi oyuncuları barındırıyor.

12 Angry Men ve Dog Day Afternoon filmleriyle tanıdığımız Sidney Lumet'in benim için ikinci başyapıtı. Nedense bu film, çok göz ardı ediliyor, ama medyaya, TV şovlarına dair yapılmış eleştiri niteliğinde harika bir film. Rahatlıkla 10 üzerinden 8 verebilirim ve ben öyle bol puan dağıtan biri değilim :) Bir TV spikerinin halk üzerinde coşku uyandırmasını, modern zaman peygamberliğine soyunmasını ana damar olarak esas alan filmimiz medya içindeki yalanları, medya çalışanlarının hırslarının nereye kadar varacağını ve psikolojik etkilerini, hatta diyebilirim ki, delirme derecesindeki psikolojik etkilerini konu ediniyor ve özellikle iletişim fakültelerinde ders niteliğinde okutulması gerektiğini düşünüyorum.

Filme dair tek eksik notum Faye Dunaway'in birkaç sahnede çok abartı mimiklerinin olması. Ha bir de daha sade bir film yapabilirlermiş, çok fazla ana odağın dışında olgu var, bu olguları bir şekilde medya ana damar olayına bağlıyorlar ama sırıtmıyor değil. Bunun dışında koltuklarınıza yaslanın ve sinema izleme külliyatınıza bu filmi ekleyin derim.

Filmden şu repliği de paylaşarak postumu bitireyim:

"doğanın temel güçlerinden birine burnunu soktun mr. beale ve ben buna tahammül edemem! sadece bir ticaret anlaşmasını bozduğunu düşünüyorsun ama aslında o iş o kadar basit değil. araplar bu ülkeden milyarlarca dolar aldılar ve şimdi bunu geri koymak zorundalar. denizde oluşan gelgitler gibi bu bir doğal dengedir. sen insanların hala devletlerden oluştuğunu zanneden yaşlı bir adamsın. devletler artık yok! milletler artık yok! ruslar, araplar, üçüncü dünya ülkeleri, doğu bloğu, batı bloğu yok! sadece evrensel bir sistem var, uçsuz bucaksız, iç içe geçmiş, birbiriyle etkileşen, çok değişkenli, çok uluslu dolar hakimiyetini sağlayan bir sistem. petrol dolarlarını, elektronik ortamdaki dolarları, markları, rubleleri, sterlinleri hepsini kapsayan bir sistem. hayatlarımızın mutlakiyetini bu uluslararası para dolaşımı sağlar. günümüzdeki doğa kanunu budur. atomik, atomaltı, galaktik yapıları bu kanun düzenler. sen bu düzene burnunu soktun ve şimdi bunu ödeyeceksin!"

Yeni dünya düzenini ve özellikle bu düzenin medya ayağını yıllar önce gözler önüne sermişler. En çok da her şeyi bilip bir şey yapamamak koyuyor insana. Polisimiz,askerimiz bile isyan ettiğimiz düzene hizmet ettiği için korkmaktan fazlasını yapamıyoruz.

Bay Jensen'in şu sözleri düzeni özetler nitelikte;

"Artık ulusların ve ideolojilerin hüküm sürdüğü bir dünyada yaşamıyoruz Bay Beale. Dünya, şirketlerin birleşmesinden oluşuyor, acımasız iş kanunlarının merhametsizce çıkarılmasından."

Gerçekten de öyle. Artık dünyayı kasası zengin devletler yönetmiyor. Artık sadece herkes borçlanıyor.

Bu filmin daha ünlü olmamasının tek sebebi gerçekçilikten kopmaması. Güya toplumu ve sistemi eleştiren nice film, gişe kaygısıyla sistemin bir başka piyonu olmaktan öteye gidemiyor. Network gibi daha ötesine gidenler de böyle "sıkıcı, durağan, eski vb..." yaftalarla dışlanmakta...

Oyunculuk ve yönetmenlik konusunda ise filmi ne kadar övsem de yeterli olmaz. Her yönüyle tam bir usta işi...

İzlediğim en iyi sistem eleştirilerinden birisi. Eğer beğendiyseniz Sidney Lumet'in polisleri eleştirdiğiSerpicofilmine de göz atmanızı tavsiye ederim.

Ve insan televizyonu yarattı...

Sidney Lumet'i bir yönetmen olarak sevmemek, çektiği filmleri beğenmemek neredeyse mümkün değil gibi gözüküyor. 12 Kızgın Adam, Köpeklerin Günü, Network... Hepsi de güçlü bir sistem eleştirisi sunan, irdeleyen filmler. İçlerinde en ağır işleyeni sanırım Network, fakat çuvaldızı da, iğneyi de kendisine en çok batıran film.

Gerçeklik, manipülasyon, kapitalist düzen hakkında çok önemli ipuçları veren filmin asıl numarası, medyanın gücünü ortaya koyan yapısında. Medyanın izleyenlerle, medyanın parayla, medyanın medyayla olan ilişkisini net bir biçimde yansıtan senaryosunda.

O renkli cam değil mi ki zaten, kendi figürlerini yaratan. Kendi sahte fakat sahici duran figürlerini. Düşünün, haber bölümü bile, salt gerçeği sunması gereken haber bölümü bile dizi ve şov bölümüne bağlanıyor. Sonrasında ise tıkır tıkır işleyen bir yanılsama süreci.

Aynı zamanda günümüz problemlerinden medya tekelleşmesine, sermaye yapısına da değinen film hakkında sayfalarca yorum yapılabilir. Lakin, filmde geçen, bir şirket patronun şu sözleri yeterli olacaktır.

"Ülkeler yok, Amerika yok, Ruslar yok, evrenin üzerinde durduğu yegane formül var. "Para" "

Yani halihazırda da en çok etik tartışmasının yapıldığı ve ilerleme kaydedilemeyen yapıların başında medyanın gelmesi de manidar... Kesinlikle izlenmeli...