Fear and Trembling

Belçikalı yazar Amelie Nothomb'un "Kıran Kırana" adıyla dilimize çevrilen kitabı Stupeur et tremblements'dan aynı adla beyaz perdeye aktarılan film, yazarın doğduğu ve babasının diplomatik görevleri nedeniyle beş yaşındayken ayrılmak zorunda kalıp daha sonraları hep ilk göz ağrım diye söz ettiği Japonya'da bir şirkette Fransızca tercüman olarak işe başladığında karşılaştığı katı iş dünyasında savaşmak zorunda kaldığı ortamı anlatıyor... Amelie-san'ın gerçek bir Japon olmayı başarmak için bir yıllık mukavele imzaladığı şirket, kişisel girişimciliği hiçe sayan, bireysel anlamda bir şeyler yapmaya çalışmanın fazlasıyla risk taşıdığı hayli gelenekçi, herkesin anlamsız bir hiyerarşi içinde çalışıp üstüne danışmadan olumlu bir adım bile atamadığı bir şirket. Yazar, çocukluğunun ilk yıllarının geçtiği ve çok sevdiği Japon toplumunu iş dünyası aracılığıyla yeniden tanıyarak acımasız bir rekabet içinde terfi basamaklarını tırmanma kaygısının nasıl da kişisel değerleri yok ettiğine tanık oluyor.

İşe başladığı ilk gün Amelie-san'ın üstü Fubuki (Kaori Suwa) bir toplantıda olduğu için Amelie'ye ilk görevini sunmak Bay Saito (Taro Suwa)' ya düşüyor. Bay Saito Amelie'den ona iş dünyasından birine haftasonu onunla golf oynamayı kabul ettiğine dair İngilizce bir mektup yazmasını istiyor. Saito, mektubun muhatabı ile ilgili hiçbir bilgi vermediği gibi, nerede hata yaptığı konusunda da Ameli'ye hiçbir somut gerekçe göstermeden ondan mektubu tekrar tekrar yazmasını istiyor. Yapacak başka bir iş bulamayan Ameli şirket binası içinde postaları dağıtmaya başlayınca, işinden olacağını düşünen postacı durumu yukarıya çıtlatıyor. Ameli bu işi üstlerinin haberi olmadan inisiyatif kullanarak yaptığı için gene göze batıyor ve bu işten de azlediliyor. Aylak aylak durmayı göze alamayan Amelie, şirketteki takvimleri güncelleyip güncellemeyeceğini soruyor ve adeta bir yoga havasında şirketteki her türden takvimi her gün güncelliyor. Hem posta dağıtırken hem de takvimleri güncellerken iş arkadaşları arasında popülerliği artan Amelie bu kez "çalışanların dikkatini dağıtmakla" suçlanıyor. Çalışanlara kahve ve çay getirmekle görevlendirilen Amelie üst düzey bir toplantıda servisi kusursuz Japoncasıyla yapınca bu kez de Bay Omochi (Bison Katayama) çileden çıkıyor. Neymiş efendim; "Bir batılı bu kadar Japonun yanında böylesine Japonca konuşursa bu kadar insan nasıl güven içinde konuşmasına devam edermiş?" Japonca bildiği için işe alınan Amelie'nin şirket içinde Japonca konuşması yasaklanınca Amelie "Acaba daha ne kadar düşebilirim?" diye düşünürken talih bu kez yüzüne güler gibi oluyor ve fotokopi odasında karşılaştığı Bay Tenşi (Yasunari Kondo), ona Belçika'da bir firmanın yağ oranı düşük bir tereyağı ürünü geliştirdiği bir proje üzerinde çalıştığını ve ondan Fransızcasının hayli işe yarayabileceği bu proje hakkında bir rapor hazırlamasını istiyor lakin kabak gene Amelie'nin başında patlıyor. İkili projenin izinde olan bir başka çalışana ait olduğu gerekçesi ve Ameli'nin çok güvendiği Fubuki'nin de ispiyonuyla fırsatçılık ve hırsızlıkla suçlanıyor. Çalışanlar arasındaki acımasız kapitalist rekabetin şirketin çıkarlarını düşünmeden katı bir hiyerarşi içinde kaybolması ironik tabi. İstifa etmemekte inat edip kontratını tamamlamak isteyen Amelie ise muhasebecilikten tuvalet temizliğine kadar her türlü işe katlanıyor.

Ben kitabı İngilizce çevirisinden okuyalı bir yıl kadar oldu ama anımsadığım kadarıyla film kitaba olabildiğince sadık. Amelie'yi oynayan Fransız aktris Sylvie Testud'un Japonca bilmediği halde bu film için özel çalıştığını ve filmin orijinalinde Japonca konuştuğunu belirtmeliyim. Japonca bilmiyorum ama genel olarak olumlu eleştiriler almış. Fransız aktrisin Japon aktris Kaori Tsuji ile uyumunun ise harika olduğunu söylemeden geçemeyeceğim.

Doğrusu kitabı okurken yazarın yaşadıklarının münferit olabileceğini düşünüp anlattıklarının doğruluğunu sorgulamış olsam da internette okuduğum kadarıyla Japonya'da bir süre çalışmış ve Japonların "Gaijin" diye tanımadığı yabancıların yazdıkları yazarı doğrular nitelikte. Yani bir an "Mübalağa bütün bunlar acaba? Acaba yazılanlar ve filme aktarılanlar kör bir kültürel önyargıdan ibaret olabilir mi?" diye kendinize sormadan edemezken hikayede doğruluk payının olduğunu öğrenmek insanı tuhaf hissettirip 'Pes doğrusu' dedirtiyor.

Eğer kitabı okuyup çok sevdiyseniz, filmini kaçırmayın derim.

Kitabı sevmediyseniz filmi izlememeniz size bir şey kaybettirmez.

Kitabı okumadan filmin izlenmesini ise naçizane tavsiye etmem.

Not : Film Japonya'da geçiyor am Paris'te bir binada çekilmiş.

Bu filmdeki performansıya Sylvie Testud en iyi kadın oyuncu dalında Cesar ödülü kazanmış.