Ölünün Mektupları

Tesadüf eseri Çernobil Faciası'nın olduğu yıl gösterime giren bir Sovyet bilim-kurgu klasiği. Her şeyiyle çok özgün bir eser. Bunun ötesinde; bana katılır mısınız bilmem ama her film sanat eseri değil gözümde. Bu filmin ince ince hazırlanmış setlerinin gözlere şenliği, tiyatro eseri titizliğiyle yazılmış diyalogları, seyircisine bıraktığı akıllıca sessizliği, sinematografisi, ses kullanımı pırıl pırıl sanat. Çok karamsar, hatta intihara meyilli birinin yazdığı bir şiir gibi.

Hikayeye göre insanların halt etmesi sonucu Dünya yüzeyi yaşanamayacak hale gelir ve insanlar meşru ve gayrimeşru sığınaklara saklanırlar. Baskıcı rejimin insanları sığınaklara alma şartı hasta olmamaları, çocukların ailelerinin olmaları gibi vicdan yoksunu sebeplerdir. Gayrimeşru sığınaklardan birinde yaşayan bir bilim insanı ise yitip gitmiş kütüphanelerden topladığı verilerle, Dünya yüzeyinin hala yaşanabilir bir yer olduğunu hesaplamaya çalışır. Bu taraflı bir çalışma mıdır? Bilim insanının umudu, onun rasyonel düşüncesini mi zedelemiştir?

Aslında o dönemin Sovyet bilim-kurgusunun matematiksel olarak da net bir temsili bu. Tarkovsky'nin Stalker'ı çekerken asistanlığını yapan, A Visitor to a Museum ile de basamak atlayan Lopushansky'den çıkıyor bu film. Genel soru ise şu; biz Dünya'ya bir halt ettik, dönüş var mı? Bilim kesinlikle cepte dursun. Fakat ruhani meselelerin, duyguların bu gidişattaki yeri ne? Sonuç ise; umut hep vardır ama siz bu insanlık hakkında çok da şey yapmayın bence.
Sığınakta takıla takıla çalışan havalandırmanın sesinin film boyu kulaklarımızda oluşu, o setler, kamera açıları. Her şeyiyle muazzam bir işti, bir başyapıt.