Sonsuz Çöl

Nicolas Roeg’un Performanca filminden sonra çektiği ikinci filmi Walkabout bir Batı ve medeniyet eleştirisi.

Roeg’un ilk filmindeki gibi ikinci filminde de yönetmenin kendine özgü kurgusunun, anlatım tarzının, iç içe geçmiş görüntü ve imgelerle oldukça güçlü anlar yaratabildiğini ve bu kurgunun filmin en kuvvetli yanı olduğunu söylemek gerek. Film boyunca Batı ve medeniyet hakkında rahatsız edici imgeler görüyoruz ama ilk işaretimizi filmin başında kuşların kandırılarak çaresizlik içerisinde kurtulmak isteyecekleri bir tuzağa düşürülmeleri ve bu yüzden de daha besili hale gelmelerinin iştahla anlatıldığı radyo programında duyuyoruz: film boyunca hayvanlar öldürülüyor. Aborjin çocuğun yaşam ortamı doğası gereği bunu yaptığına tanık olsak bile beyaz insanın hayvan katliamlarıyla aborijinin doymak için bunu yapmasının beraber verilmesi Roeg’un kasıtlı bir seçimle hayvan istismarına da dikkat çekmek isteyip istemediğini düşündürdü bana. Aborjinler, beyazların istismar aracılar, hayvanlar da hem aborjinlerin hem beyazların, farketmez, insanların kurbanı. Medeniyet eleştirisine, söz konusu hayvanlar olduğunda beyaz ya da yerli kültür farketmeden işaret edilmesi çok doğru, ve iyi. Ayrıca filmin sonlarındaki beyazların avlanma sahnesi, yönetmenin çok etkileyici kurgusunun sonucu olarak belki binlerce kez görmüş olabileceğimiz görüntüleri taze, yepyeni bir hisle izlettiriyor. Atmosferini imgeleri bindirerek, tekrar ederek, kısa kesme sahnelerle art arda getirerek, görüntüleri bazen geri sararak vb şekillerde yapıyor Roeg. Bu; anlatımına, üslubuna ilginç, yönetmene özgü bir dinamizm getiriyor.

Filmin ilk kısmı yani çocukların çölde yalnız kaldığı sahneye kadar olan kısmı da düşündüm. Baba neden çocukları öldürmek istiyor? Neden arabayı yakıyor? Ve neden kendini öldürüyor(bu sahne de çok iyi kurulmuş görüntü ve imgelerle dolu)? Roeg önce filmin başındaki radyoda yemek tarifi sahnesi ve ardından bu sahneyle medeniyetin bir anlamda ipini çekmiş oluyor. Orası artık yaşanamaz bir yer; çünkü hayatı öldürüyor bu medeniyet, diyor belki de.

Walkabout çekileli tam 50 sene olmuş. Filmin başrol oyuncularından küçük beyaz çocuk, Nicolas Roeg’un oğlu Luc Roeg. 9 yaşında bu performans!

İzlemesi çok kolay bir film değil Walkabout. Sinema sanatı vb için de olsa hayvanların öldürüldüğü, katledildiği filmlere ve bunu yapan sanatçılara olumlu bakamıyorum, Roeg’un yaptığı da kesinlikle bu. Bunu filmin gerçekçiliği uğruna yapmış olabilir, ama sömürü ve istismar eleştirisi yapan bir insanın söz konusu hayvanlar olduğunda onların hayatını aynen sıradan medeni insanlar kadar önemsiz sayması da eleştirilmeli.

İnsanlar ait olmadıkları bir kültürde nasıl varolabilir? Yabancılık aşılabilir mi? Farklı kültürlerden insanlar/canlılar anlaşabilir mi, bir arada var olabilir mi? Batının ve medeniyetin ilkel, yabancı, garip, tehlikeli saydığı kültürler/insanlar/canlılar bu bakış açısı dışında var olabilir mi? Peki ya hayvanlar? Kültür sahibi olmaksızın bu gezegende bizimle beraber yaşayanlar/onlarla beraber yaşadığımız canlılar, böylesine fütursuzca yok edilmeden yaşayabilir mi? Böyle bir medeniyet mümkün mü?

İşte Walkabout, bu yok eden, istismar eden medeniyet bakışının dışına taşan ve ora’dan bakmaya çalışan ve bunu yönetmene özgür bir stil ve üslupla başaran bir film.

Kesinlikle öneriyorum.