Cadılar

Nicolas Roeg'un 10. filmi Cadılar, 30 senelik ömrünün getirdiği bir eskimişlik hissi verse bile ilginç bir şekilde yine de yönetmenin izini taşıyor.

Cadılar, çocuk kitapları da yazmış olan Roald Dahl'in bir kitabının uyarlaması, ve finali sebebiyle de yazarla yapımcı arasında sıkıntıya da sebep olmuş. Dahl'in kitaplarını okumadım, ancak okuduklarım çocuk kitapları olsalar bile yazarın acımasız bir tarzı olduğunu söylüyordu.

Filmin on dakikalık açılış kısmı, ilginç bir şekilde normalde bir çocuk filmi olmasını bekleyeceğimiz- özellikle de afişe bakarsak- filmin aslında sadece öyle göründüğünü düşündürüyor bize; çünkü bu bölümde babaanne torununa cadılarla ilgili bir masal anlatıyor, daha doğrusu cadıların nasıl insanlar olduğunu anlatıyor, buna serçe parmağını nasıl kaybettiğini anlatmak da dahil; ama hiç bir babaanne torununa böyle bir masal anlatmaz, asla.

Böylece bu 10 dakikalık bölümle beraber hem anlatmak ve duymakla, hem de görünmekle alakalı bir film izleyeceğimize dair ilk ipucunu almış oluyoruz: anne babaların, büyüklerin, yetişkinlerin göründükleri gibi olmadığı; gerçek amaçlarının çocukları incitmek, yok etmek, öldürmek olan yetişkinler arasında hayatta kalmak için kendileri gibi görünmemek, başka birisi ya da başka bir şeye dönüşmek zorunda kalan çocuklar üzerinden hikayesini anlatan film, yönetmenin insanın kendisini gerçek anlamda ait olmadığı bir ortamda, mekanda bulduğunda nasıl davranacağı veya neye dönüşeceğine dair temel meselelerinden birisini daha izleyeceğimizi de düşündürüyor bize

Film, evet eskimiş bir his veriyor; kimi eleştiri ve kritiklerde övülen kamera hareketleri her ne kadar cadıları ürkütücü şekilde verse de gerçek anlamda yönetmenin kurgu ve imge kullanışını gerçek gücüyle yansıtmıyor, ve, ama, buna rağmen yine de ortaya çıkan sonuç hem eskimiş, hem çocuklara göre ürkütücü ve hem de ilgi çekici olmayı, ve, "evet bu Roeg'un tarzı" dedirtmeyi başarabiliyor.

Filmin sonunun filmin masal olan tek kısmı olduğunu söyleyebilirim, çünkü eğer film boyunca izlediklerimizin, çocukları istismar etmek ve sömürmek isteyen ebeveyn ya da yetişkinleri işaret etmek için kullanılan bir metafor veya simge olduğunu düşünecek olursak filmin sadece son sahnesinin, yani 2. finalin yönetmenin ve yönetmene destek olduğuna göre kitabın yazarının yalan söylediği an olarak düşünebiliriz; oysa ilk final yani Luke'un babaannesinin yanındaki küçük kafeste ben küçük bir fare olarak yaşamaktan memnunum dediği sahne, film boyunca sürdürülen biraz huzursuz edici, rahatsızlık verici atmosfere uygun bir finaldi. Yönetmenin kitabın finali yerine bu Hollywood tarzı finali çekmesi bir yumuşatma çabası, bir yalan, ve bir hile; eleştirdiği şeyin bir benzerini yaparak sinemadan seyircilerin "sonsuza dek hepsi mutlu şekilde yaşadı" diye düşünerek çıkmasını sağlamaya yönelik bir kandırmaca elbette. Oysa film, görünenlerin göründüğü gibi olmadığı, gerçeğin görünenlerin ardında yattığına dair, bir çocuk hikayesi üzerinden yetişkinlere yönelik bir dürtme, uyandırma çabası gibiydi de bir yandan... finale dek. Bu gerçekten de bir çocuk masalı izlediğimizi düşündürüyor bize ister istemez, ama bu finaline rağmen Cadılar gerçekten de bir çocuk filmi değil.

Cadılar, Nicolas Roeg'un en iyi filmi kesinlikle değil, ama en kötü filmi olamayacak kadar da iyi bir film.