Korkuyorum

Joanquin Phoenix'in gerçekçi oyunculuğu beni bir dakika bile filmden koparmadı. Film baştan sona metaforik bir anlatıma sahip. Lacan ayna, Platon mağara imgesi. Ben izlerken yalnızca Freudyen bir anlatıma sahip diyemiyorum. Biraz Lacan okumuş biri olarak bana Lacan'dan da fazla etkilenmiş gibi geliyor yönetmen. Lacan'ın ayna evresi. Beau'nun çocukluğu, yetersiz bir çocuk olarak karşımıza çıkıyor. İlk annesi ile olan bağı, annesi ile olan ilişkisi. Babanın yasasını tanıma. Finalde baba ile yüzleşiyor yani büyük penisle ve anneyi öldürmek istiyor. Bir yandan annenin hayatında bir kez sevişmesi ve o sevişme sonrasında Beau'nun olması ve babanın ölümüyle bir daha hiç sevişmemiş olması. (Ama annenin yastığının altında prezervatif çıkıyor.)Oğlunu da babanın hastalığı ile etkileyerek sevişmesinin önüne geçmesi başka biriyle paylaşamama. Çocuğun anne için her şey olma arzusu yani omnipotens arzusu. Oidipus kompleksi buram buram. Annenin mememi emmedin, beni istemedin serzenişi. Mağara rahmi temsil eder. Ayrıca Jung'un gölge arketipi. Dolayısıyla mağaraya giriş ve mağaradan çıkarak anneden kopuş. Sonunda anne tarafından cezalandırılma.Dikkat ederseniz Beau mağaradan çıkınca çıkarıldığı mahkemede özne olarak nitelendiriliyor. Yani orada artık özne oluyor. Lacan'ın öznesine gönderme. Lacan'ın öznesine göre obsesyon nevrozu (ayrışma anında yaşanan kaygı ile baş etmeye çalışan Özne’nin Ötekini reddederek var olma biçimi ile ilişkilidir). Lacan'a göre anne, babaya gönderimde bulunmazsa çocuk imgesel ilişkide kalır ve Beau'nun yaşadığı psikozun temeli de bu. Beau anne ile olan bağını koparamadığı için gerçeklikten kopmuştur. Daha çok şey söylenir yazılır. bunlar benim izlerken ilk aklıma gelenler.

Midsommar, Hereditary, The Strange Thing About the Johnsons derken Ari Aster benim için önemli bir yere oturdu. Beau is Afraid filminden de The Strange Thing About the Johnsons filmine çok benzer bir şey bekliyordum. Beklediğim gibi de çıktı. Diğer yükseliş filmlerinde de işlediği o aile bağlarını, aileden kaynaklı travmaları gösteriyor. Film iyi mi? Orasından emin değilim.

Film birey olmaktan kaçmış bir adamın yaşantısını 3 saatlik bir kabusa sıkıştırıyor. Bu kabus bizim evrenimizle zerre bağı olmayan bir kaos ortamında gerçekleşiyor. Kabusun temelinde ise Beau'nun annesi var. Toksik ebeveynlik, onun tüm bireyselliğini zayıflatıyor.

Aster, yine çok iyi bir sahne yönetimi sergiliyor. Midsommar'ın çok övülen formülünü "başım üstüne" diyerek kabul edip, arka plana sayısız ayrıntı yerleştirmiş. Ama ön plana yerleştirdiği ayrıntılarda ciddi bir problem var. Film çeşitli göndermelerle Beau'nun sayısız travmasını, perdeyi ucundan aralayarak bize anlatmaya çalışıyor ama her şey o kadar kalabalık ve bazen o kadar abartı ki inanılmaz yoruyor ve anlaşılmaz bir hale dönüşüyor. Sonra "dur siz anlamadınız" deyip tüm hikayeyi çeşitli tekniklerle yeniden anlatıyor. Kah bir David Cronenberg filmi oluyor, kah Truman Show'a dönüşüyor, bazen bu filmde hiç olmaması gerektiğini hissedeceğiniz sahnelere yer veriyor. Son 30 dakikasını da inanılmaz ucuz bir şekilde bitiriyor ve "bunun için mi sabrettim?" dedirtiyor. Adam, kendi erkekliğiyle yüzleşememiş bir karakteri anlatmak için filme konuşan devasa bir penis yerleştirmiş! Belli ki çok inanarak yaptığı bir iş ama ancak bu kadar ucuzlatılabilirdi. İzleyici olarak bundan daha zekisini beklemek de benim hakkım diye düşünüyorum. Aster, net bir şekilde sinemada matematiğin peşinden gitmek istemiş ve filmini doz aşımına uğratıp, aşırı planlı bir iş çıkartmış.

Bu filmin üzerine bir 30 yıl sonra da yazmaya devam ederler. Hatta şimdiden, bazı sahnelerin psikolojik incelemeleri sürüyordur. Beau'nun tam olarak ne düşündüğünü merak edenler vardır ki ben de çok merak ediyorum. Okuması çok zevkli olacak ama izlemesi o kadar zevkli değildi. Yalnızca çok çok farklı bir tecrübe olduğu için izlediğime sevindim.