Harakiri Yorumları

Artık Masaki Kobayashi gibi yeteneği ile namusunu aynı eserde seferber edebilen sanatçılarımız yok sevgili sinema dostları. Yaşadığı dönemde, sahip olduğu kabiliyetler ile piyasanın en çok para kazanan yönetmeni olup, stüdyo talepleri doğrultusunda sözde filmler çekerek popülaritesini sağlam kazığa bağlama imkanı varken, 330 yıl önce beceri ile örtbas edilen bir gerçeği halen inkar itmekte ısrar eden bir toplumun yüzüne vurma cesaretini gösterebilen ve sorumluluk bilinci ile, hasıraltı edilen hakikati kültürel bilince unutturulamayacak bir biçimde kazıyan bir kişi ne kadar övülse de yeterli olmayacaktır. Godard, film çekmeye başladığı yılları anlatırken, o zamanlar bir fark yaratacaklarına, yanlış giden bir şeyleri değiştirme güçleri olduğuna ve daha iyi bir topluma ulaşma amacında sinemanın gücüne inandıkları bir dönemden bahseder. Böyle bir inancın, ne kadar kötümser ya da karamsar bir sonla nihayete erse de, Seppuku filminde olduğu kadar güçlü bir biçimde ortaya konduğu başka bir eser bilmiyorum. Toplum için Sanat yapanları incelersek, tabuları korkusuzca ve tekrar tesis edilemeyecek derecede yıkıma uğratan bir çaba ortaya koymak için nasıl gözüpek bir uğraş verdiklerini görebiliriz. Hiyerarşik toplum düzeninin meşruiyetini koruyan manevi değerlerin, aslında hakim güçlerin maddi çıkarlarının, süreklilik prensibi ile yüzyıllar boyunca kesintiye uğramadan korunması amacı ile kullanılan aldatıcı bir görünüşten ibaret olduğunu anlatabilmek, sağlam bir cesaret ve ileri düzeyde sanatsal yetkinlik gerektirir. Hepimiz, Samuray Düsturunun az ya da çok hayranıyızdır. Bu sınıfa dahil olan savaşçılar, bizim için en üst düzeyde saygıdeğer bulunur. Çünkü onlar ilkelidir ve bu ilkelerinden taviz vermektense, en acılı yolla da olsa ölümü tercih ederler. Filmde ise savaş döneminde, güçlüler tarafından kullanıldıktan sonra, arzuladıkları amaçlarına ulaşıp istedikleri düzeni kurmalarının sonucu olarak barış ilan etmelerinin ardından, kaderine terk edilen, işsiz ve amaçsız olarak sokağa atılan eski samuray, yeni ronin karakterimiz, filmin geçtiği dönemdeki Samuray Ahlakı'na göre en şerefsiz ve horgörüye layık mahluk iken, hikayesini anlattıkça bu ahlakın var olmasının nedeni olan maddi güç ilişkilerini tek tek deşifre etmekle kalmaz, Klanın en nitelikli üç savaşçısını da birebir dövüşlerde alt ederek, ölmekten beter eder. Çünkü mücadele ettiği okullu yiğitlerde olmayan niteliklere sahiptir: Çok uzun yıllar önce de olsa savaş görmüştür ve mücadelenin içinden gelmiştir. Kaybedecek bir şeyi kalmamıştır, bunun nedeni de yaşamına anlam katan her insanı, sistemin bekçilerinin çıkarlarına kurban vermiş olmasıdır ve bilir ki kılıç yalnızca kesmez, aynı zamanda saplanabilir veya hasım kılıcı ikiye ayırabilir. Sonunda, Klanın atalarının şerefini iki paralık eder ve karşılığında kendini feda ederek tüm insanlığın onurunu kurtarır. Resmi kayıtlarda yaptığı fedakarlığın yok sayılması ve mücadelesinin sanki hiç varolmamış gibi halktan saklanmasının bir önemi yoktur, çünkü yüzyıllar sonra da olsa, hikayesini anlatacak birileri olacaktır. Yanlış hayat doğru yaşanmaz ve yine maddi koşullar gereği, bugünün efendileri yarın hangi konumda olacaklarından asla emin olamazlar. Filmin çekildiği yıl ile olayların geçtiği zaman arasındaki 300 yılda, biz izleyiciler biliyoruz ki, filmdeki egemen feodal güçler, imparatorluğun kurulma sürecinde tasfiye edildiler. İmparatora da sonra ne olduğunu biliyoruz. Filmin karamsar finali ile eserin yalnızca çekilmiş ve gösterilmiş olmasının sunduğu iyimserlik arasındaki diyalektik gerilim, bizim sanat aracılığı ile aldığımız hazzın ve yaşadığımız aydınlanmanın da bir nevi panoramasıdır. Filmin başında ve sonunda aynı açılardan bize gösterilen, klanın atalarını ve geleneklerini temsil eden zırh karşısındaki taban tabana zıt izlenimlerimiz de, iki saatlik bir gösterim sonucunda, bu yeni farkındalığımızın izini taşır.