Paterson Yorumları

Jim Jarmusch’ın bu filmi bence bir başyapıt.

Burada, 35 seneden de fazla bir süredir film yapan bir yazar ve yönetmenin gelebileceği en güzel noktalardan birinde buluyoruz Jarmusch’u: gündelik, sıradan hayatın şiirle iç içe geçmiş, sıradışı hiç bir şey yaşanmayan ama hayatın kendisi olduğu için aslında sıradışı ve güzel olan bir hayat, bir yaşama çabası, iyi olma, iyi davranma, kabullenme, devam etme, sabretme, gülümseme, anlamaya çalışması yaşamanın kendisi ve nice Jarmusch karakteri gibi Paterson da anlamaya çalışıyor, ve yaşamaya, ve iyi olmaya çalışıyor, iyi davranmaya... Kendisi olmaya çalışıyor ve başkalarıyla olmaya. Başına gelenlere katlanmaya çalışıyor, katlanıyor da.

Jarmusch’un 30 seneden fazla süren hikayelerinde sadece bir iki filmini izlemesem de, doğru bir yorum olacağını düşündüğüm şu sözleri söyleyebilirim: kamerasını, kalemini insana, insanı anlamaya; onu içinde yaşadığı mekanlara, insanlar arasına, doğaya yerleştiren bir yönetmen Jarmusch. İnsan denen varlığı iyilik ve kötülüğün arasında gelip giden nice insanla beraber, ama kalemini hep naif, iyi, güzel olandan, ama onun aksak ve tekleyen yönlerine de bakarak yazmaya, anlatmaya çalışan bir yönetmen ve senarist. Jarmusch’un karakterleri aynen Paterson gibiler: Paterson da Stranger than Paradise’daki Eddie de, Ghost Dog’daki Ghost Dog da, William Blake de ne kadar birbirine benziyor aslında: onlar naifliklerinde, kararlılıklarında, hayata sarılışlarında, hayataı tecrübe edişlerinde ne kadar güzeller, ne kadar temiz ve ne kadar insanın içini acıtıcı bir sevgi hissiyle dolular hayata karşı... bütün o olağan, sıradan, içe dönük, komik olabilen ya da olamayan, olmayan yanlarıyla hepsi nasıl da bir aradalar....

Şu dünya üzerinde yaşamanın ve insan olmanın anlamını ve bu derdi, bu hem güzel hem de çirkin sürüp giden hayatı bize bir çok insanın hikayesiyle anlatabilen bütün edebiyatçılar, yazar ve şairler, sinemacılar ve sanatçılar, hikayeleriyle hayata ve kendimize bakıp durmamızı- aynen Paterson gibi- ve rutin akışın içinde bir an işlevsiz kalıp şaşırarak yaşamak denen şu şeye bakmamızı isteyen hepsi, bize neyi anlatıyorlar aslında? Jarmusch’un söylediği şey: şu an burdayız ve şu andayız. Aynen Doppler’in söylediği gibi; insan bir var, bir yok; bir gün var, bir gün yok, diyor Jarmusch. Ve "Kahve ve Sigaralar"ın finali Şampanya’daki o güzel adamın susarak kendini o ilahi, göksel müziğe verişi gibi bizi hayata, yaşamaya; yaşamayı ve ölmeyi takdir etmeye çağırıyor....

Paterson’ı, ve Jarmusch’un insan sesleri, insan hikayeleri; 36 sene öncesinden eddie’nin sempatik, utangaç gülüşlerini, william blake’in hakikati anlamaya dek uzanan yolculuğunu, night on earth’te yo yo ve helmut’un naif, güzel arkadaşlığını; paterson’ın otobüs yolculuklarında yazdığı şiirleri, yürüyüşlerini ve william carlos williams şiirlerine olan düşkünlüğünü görmeye, onları ve diğerlerini tanıyıp sevmeye, onlarla hemhal ve arkadaş olmaya çağırıyorum herkesi. Faruk Duman’ın edebiyat severek ölen herkesin okumayan insanlara kıyasla daha güzel öldüğünü söylemesi gibi Yazmalı Defter’de, ben de jarmusch’un karakterlerini bilmeden ölmenin kendimize yazık etmek olacağını söylüyorum...

Paterson’ı, herkese, ama herkese öneriyorum.