Gergedan Mevsimi

Filme, bahman ghobadi hayranlığımın yanı sıra, yer altını sinemada izlemeyerek kirlenmiş vicdanımı temize çıkarma amaçlı gittim.

Farklı bir bahman ghobadi filmi olacağını, yayımlanan fragmanından kestirdiğim ve hem bu hem de türk oyuncuların performanslarını merak ettiğim film, sadık kamangar isimli İranlı bir şairin gerçek yaşam hikayesinden esinlendiğini ve İran`da bulunan siyasi tutuklulara ithaf edildiğini sunarak başlıyor.

Filmin ilk 15-20 dakikası tam bir ilişkiler keşmekeşi içerisinde, şimdiki zamanın sık sık geriye dönüş kesintileriyle devam ediyor. 1979 senesinde, iran`da şah rejimi devrildikten sonra, geleceği parlak olan şair sahel 30; eşi mina ise 10 yıl iran İslam cumhuriyeti tarafından hapis cezasına çarptırılır. Bu cezaların verilmesinde, iran devrim muhafızları yanında yer alan, mina`ya aşık şoförün rolünün altyapısını bilmiyoruz. Mina`ya eşinin hapiste öldüğü söylenir ve İstanbul`a gider. Sahel`de hapisten çıktıktan sonra, eşi mina`yı aramaya başlar ve olaylar gelişir.

Bu noktadan bakıldığında eşkıya`yı andıran bir senaryosu var filmin. Kendisini eşkıya`dan başlıca ayıran etken, filmin siyasi olma çabası. Ama yönetmen, burada ne şah ne de İslam cumhuriyeti`ne bir eleştiride, bir atıfta bulunmamış. Siyasi olayları üstünkörü bir biçimde hızlıca geçmiş, altyapısını çok fazla işlememiş, göstermemiş. Bu nedenle siyasi bir film demek, örneklerine çokça rastlayabileceğimiz siyasi filmlere haksızlık olacaktır. Keza yok denecek kadar az olan işkence sahneleri de gerçeklikten son derece uzaktı, çarpıcı değildi. Filmin siyasi kısmını bir yana bırakıp, aşk kısmına geldiğimizde de elle tutulur çok fazla bir şey görünmüyor ortada.

Filmin siyasi ve aşk olarak ikiye ayırabileceğimiz iki kurgusunda da filmin bir şekilde içerisine girmeye çalışsanız, ya da kendinizi özdeşleştirmeye çalışsanız da, filmdeki kurgu ve diyalog yoğunluğundan ziyade, görüntü yoğunluğundan ve yönetmenin diğer filmlerine göre fazla metaforik bir dil kullanmasından dolayı kendinizi geride kalmış, gözlemci olarak buluyorsunuz. Bu yönetmenin tercihi midir, yoksa istemsiz olarak gerçekleştirdiği bir durum mudur, bilmiyoruz tabi.

Bunun yanında, filmin görüntü yönetmeni ayakta alkışlanmayı hak edecek bir iş çıkarmış denebilir. Müthiş fotoğraf kareleri var filmde. İstanbul`u böyle karanlık ve bu kadar güzel fotoğraf kareleri ile anlatan ender yabancı filmlerden bir tanesi olmuş. Ama bu kadar fazla fotoğraf karesi olması, nuri bilge ceylan filmlerinden de görebileceğimiz gibi diyalogları yok denecek kadar azaltıyor, oyuncuları ikinci planda bırakıyor. Bu nedenle de yukarıda anlattığım gibi, filme yakınlaşamıyorsunuz. Zira sahel rolünde ve benim filmin can alıcı kişisi olur dediğim behrouz vossoughi rol kes(e)meden, neredeyse tek kelime bile etmeden filmi tamamlamış. Monica bellucci, kendinden beklenildiği üzere, görevini yerine getirmiş ne iyi ne kötü bir şekilde. Yılmaz erdoğan`a ayrı bir parantez açmak gerekecek. Başta, filmin en can alıcı noktası olan, ruj sahnesinde gösterdiği performansla, filmin açık ara en iyi oyuncusuydu. Filmi vasata taşıyan isim olmuş diyebilirim. İzlediğim en iyi performansını sergilemiş. Farsçayı nasıl bu kadar akıcı bir şekilde konuştuğu ise hala aklımda soru işareti. Bu filmindeki performansından sonra, merakla bekliyorum ilerdeki projelerini. Eskiden de beğenmediğim beren saat, bence rolüne bir türlü oturmamış, eğreti durmuş, olmamış. Bunun dışındaki roller zaten olmasa da olurmuş. Filme katkılarından ziyade, ziyanları olmuş diyebilirim.

Daha doğal, samimi ve iç acıtıcı filmleriyle görünen ghobadi`nin filmografisinde şu an için çok farklı bir yerde duruyor bu film. Diğer filmleri ile kıyasladığımızda, ghobadi`nin taşradan kente çıktığını söyleyebiliriz. Bir geçiş filmi midir yoksa bir deneme amaçlı mıdır, bunu ileride çektiği filmleriyle anlayacağız. Ama bu filminde de atlar ve kaplumbağalar ile selam çaktığı en iyi iki filmine dönüş yapması benim kişisel temennim olacaktır.

Farklı bir bahman ghobadi filmi, ama bir sarhoş atlar zamanı değil.

Ghobadi'nin Gemisi
Bahman Ghobadi, 'Gergedan Mevsimi" filminde gemisine yeni bir hayvan daha alarak yoluna devam ediyor. Tabi bunu yaparken eski filmlerinde yer verdiği hayvanları da eksik etmeden yapıyor. Hayvanlar neden yönetmenin filmlerini ve film isimlerini bu kadar meşgul ediyor diyorsanız yönetmenin şu sözü sizin için yardımcı olabilir. ''hayvanları severim, bazen insanlardan da daha fazla''
Ve film için yapılan bir çok eleştirinin cevabı aslında yönetmenin verdiği röportajlardan birinde söylediği şu sözlerde saklı, ''sürgünde çalışmak inanılmaz zordu, bu süreçte değiştim. başka bir insan oldum ve şimdi tamamen farklı bir insanım, yeni bir hayatım var. Hatta şu günlerde dördüncü yaşımı kutluyorum.'' Filmle ilgili olarak ise politik bir film olmadığını sürgünde geçirdiği hayatına parelel bir hikaye seçerek, dünyanın kendi ülkesindeki insanların başına gelenlerden, haberdar olmasını istediği için bu filmi yaptığından bahsediyor.
Filmde bir çok türk oyuncunun oluşu sinemalarda yanlış bir algıya sebep olmuş ki, bilet satan abla filme bilet almak isteyenlere filmin altyazılı olduğunu ve izleyenler tarafından beğenilmediğinden bahsederek girenleri uyarıyor bir Türk filmi olduğu sanılmasın diye. Gergedan Mevsimi, Ghobadi'nin artık kendini kanıtlamış bir yönetmen olmasının da verdiği rahatlıkla çekilmiş ve onunla çalışmak için can atan yıldız oyunculardan da nasiplenmiş. Bu ilk örneğe bakarak artık filmlerinde daha çok ünlü oyuncunun boy göstermesini bekleyebiliriz .
Filmde yer alan bizim oyuncularımızdan özellikle Yılmaz Erdoğan performansı ile dikkat çekiyor, tam anlamıyla rolüne bürünmüş bir profesyonel, diğer oyuncularımız ise öyle kendileri ifade edecek kadar yer alamadığından mı yoksa filmin karakterinden mi bilemedim fazlaca ilgimi çekmedi. Filmin karakteri deyince, gereksiz diyaloglardan belki gerekenlerden de uzak, görselliği ve fotoğraflık kareleri ile ön plana çıkması hep Nuri Bilge Ceylan'ın yönetmenle bu filmde işbirliği yapmasından kaynaklanıyor olsa gerek. Belçim Bilgin'e ise ayrıca bir parantez açmak istiyorum kendisine nerede denk gelsem izlediğim şeyden soğuyorum özellikle bu filmde tam da kendisine ve o çatlak sesine uygun bir rolde yer verilmiş ama yine de olmamış işte. Neyse o kadar iyinin arasında fazla göze batmaz herhalde. Yönetmen, bu filmi kendimi daha iyi hissetmek ölmemek için ve sinemadan 35 yıl uzak kalmış Behrouz Vossoughi için yaptım demiş. Buna rağmen filmde Monica Belucci'ye de yer vermesi biraz yanlış olmuş, çünkü bir filmde Belucci varsa haliyle dikkatler onun üzerinde yoğunlaşacağından filmle ilgili olarak ta ondan daha çok bahsedilecektir normal olarak. Behrouz Vassoughi ise her halinden belli çok farklı bir kumaşı var. Böylesi köşesine çekilmiş küskün bir oyuncuyu ikna edip filmi sırtına yükleyince filme ayrı bir değer katıp özel kılıyor. Benzeri bir durumu Darren Aronofsky'nin, 'Wrestler''inde Mickey Rourke ile görmüştük. Belucci için ise pastanın üstündeki çilek gibiydi diyebilirim. Hiçbir şey söylemeye gerek yok en azından benim için, görevini ziyadesiyle yerine getirmiş, bu kadar güzel bir şeyi neyin içine koyarsanız koyun görmezden gelmek mümkün değil. Filmin en iyi sahneleri ise yılmaz erdoğan'ın yer aldığı ruj sahnesinin yanısıra yine yılmaz erdoğan'ın canlandırdığı karakter anlatılırken, sülük metaforu ile onun karakterinin özdeşleştirilmesiydi.

en sonda söylemem gerekeni en başta söyleyerek diyorum ki, ben filmi beğendim.. ama yine de gözüme batan şeyleri söylemeden de geçemeyeceğim. filmin konusu bir şairin hayatı olunca ister istemez şiir gibi bir film çıkmış ortaya ama her şeyin fazlası zarar galiba. metafor yağmuruna tutulmuş gibi olduk:) şiirsellik ve metaforlar bazen o kadar abartılmış ki ister istemez klişelere düşülmüş,özellikle arabanın camından içeri uzanan at kafasını görünce "yapmayın ama" demekten kendimi alamadım,bir de iki karede bir karşımıza çıkan dalgalı deniz yada yağmurlu hava manzaraları bir yerden sonra sıkıcı olmaya başladı.

filmi izleyenlerin ortak bir söylemi de oyuncuların ne kadar çirkinleştirildiği yönündeydi,bir daha bu kadar çirkin bir monica bellucci görmez umarım bu gözler :) ben neredeyse filmin ikinci yarısına kadar yılmaz erdoğanı tanıyamadım bile,ama şunu söyleyebilirim ki türk oyuncuların arasında rolünün altında ezilmeyen tek isim yılmaz erdoğandı,özellikle bizim ezik fatmagülümüzün o çirkin ve başarısız oyunculuğu göz önüne alınırsa..

sonuçta film karanlıktı,kasvetliydi ve bizi yordu ama yine de iyi filmdi,özellikle tanımakta geç kaldığım şair Farzan ın şiirleri için bile izlenilebilir..