Oz

ilk bölümüyle "aha game of thrones’un atası" dedim (beklenmeyen ölüm nedeniyle).. biraz daha sonra "hmm orange is the new black de bundan etkilenmiş epey herhalde" (özellikle aşk hikayesi ile) dedim.. ama son tahlilde diyorum ki, prison break’i de izlemiş biri olarak, bu çok farklı bir şey hacı.. bütün dünyayı mikro ölçekte bu hapishaneye sığdırmışlar gibi düşünün.. bireysel ve toplumsal analizler on numara.. hiç büyük planların arka planında kimler var göremiyoruz.. ama sürekli "kötü adamlar"a yardım eden bir takım "iyi adamlar" var.. seyirci de oyuncu gibi aslında sürekli kurban.. karakterlerin hepsinin bir derinliği var. ne kadar azılı suçlular da olsalar, empati ve sempati duymadan edemiyorsunuz bir çoğuna.. tıpkı canımın içi chris keller’ın da peter marie’ye dediği gibi, "ne yapmış olursam olayım, karşımdaki beni koşulsuz olarak sevmeli. aşk böyle bir şeydir.". tıpkı tanrı sevgisi gibi değil mi a dostlar?

1997-2003 yılları arasında değil de, şimdilerde yayınlanmış olsaydı, kimse bir takım dizilerden efsane diye bahsetmeye cesaret edemezdi diye düşünüyorum ben şahsen. gerçi o zaman da, bunca olayın olup bittiği bir hapishaneye neden ısrarla güvenlik kameraları takılmadığını millete nasıl izah edeceklerdi, değil mi ama, eheh..

ve fakat dizide bu kadar iyi oyuncu varken, hiçbirinin adam gibi bir çıkış yakalayamamış olması bu diziden sonra? zirvede mi bırakmak istemişler ki acaba, kim bilir.. mesela bir christopher meloni’nin neyi eksik de hollywood filmlerinde orda burda başrolde göremedik kendisini hiç?

bu arada elbette ki şunu da buraya eklemeden edemem:

keller - beecher aşkı hakkında:

--- şu noktadan itibaren spoiler içerecek ---

öyle bir aşk hikayesi düşünün ki, içinde şefkat ve şiddet (az dövmediler birbirlerini maşallah), aptallık ve kurnazlık, güven ve güvensizlik kol kola gezsin.. aptallık skorunda bana göre beecher açık ara öndedir ve sanırım en çok ona kızıyorum. tutturdun schillinger’a iyilik yapacağım diye.. acıma, acınacak hale düşersin diye laf var, cuk diye oturdu senin durumuna işte.. dinlemedin keller’ı.. sonra gittin hayatında ilk kez karşılaştığın adamın sözüne inandın, anlayıp dinlemeden "çocuğumu sen kaçırtmışsın lan" diye öldürmek üzere saldırdın keller’a.. sürekli aslında beecher zarar verdi bu ilişkiye, bakmayın siz keller piç diyoruz ama.. o hep bu ilişkiyle ilgili korumacıydı esasen. her şeyi yaptı "biz" dediği şeyi korumak için.

zaten soyadlar çok manidar bakacak olursanız: direkt olarak killer ve bitcher çağrıştırıyor olmaları tesadüf mü bilemedim.. bitcher’ın son iki büyük aptallığı da sonlarını getirdi en nihayet. ilki, tutup keller gibi bir adama, dışarıda yaşamaya başlamış olduğu ilişkiden bahsetmek.. yani arkadaş anladık dürüstlük mürüstlük de, bu adam sensiz yaşamak istemiyor, hala anlamadın mı? deli gibi de kıskanç. sen hem ona kazık atıyorsun "ooh çıktım artık dışarı bana ne lan" diye, hem de böbürlenerek anlatıyorsun.. hadi böyle bir aptallık yaptın da, arkasından gelen tahmin edilebilir tuzağa nasıl düştün kardeş? aşkından mı? inanak mı?

belki de bu hikaye, keller’ın beecher’ın suçlarını üzerine almasıyla ettikleri veda ile bitmeliydi.. keller "aşk uğruna ölmek" istediğini söylemişti o avukat kadına. güzel bir veda ile, aşkı uğruna ölecekti o şekilde işte. hiç beklemiyordum böyle bir son bu hikaye için. en azından beecher’a acır herhalde senaristler de şu adamla mutlu olurlar artık diyordum. düşünsenize, adamın karısı, babası ve çocuğu öldü. hayatının aşkını da öldürmezler artık herhalde diyordum ama olmadı. oz’da böyle bir aşk hikayesi bulabilmişken, bir de mutlu son bekleyerek naiflik yaptım tabii muhtemelen evet..

ama o gidiş nasıldı o gidiş, eheh.. hem beecher’ın ömrü boyunca kendisini suçlu hissetmesini ve böylece kendisini asla unutmamasını garantiledi.. hem bir bakıma tanrı’yı da "ben intihar etmedim kii" şeklinde kandırırım belki diye düşündü belki de, kim bilir.. ne de olsa öyle ya da böyle, öteki tarafta birlikte olabileceklerine inanıyordu.. ne demişti ilk vedalarında:

chris keller: i’ll see you. (görüşürüz.)

tobias beecher: when? (ne zaman?)

chris keller: back here, or in heaven? (burada, ya da cennette?)

tobias beecher: you really think we’re gonna get into heaven? (gerçekten senle benim cennete gireceğimizi düşünüyor musun?)

chris keller: ohh, you and me together, god doesn’t have the balls to keep us out. (sen ve ben beraberken, tanrı bizi ayıracak kadar taşaklı değil.)

bu veda sahnesi, kendisine sorsanız inkar edecek olsa bile ufak çapta homofobik olan eşimi bile ağlatmıştır bu arada.. kendisini en son ne zaman ağlıyorken gördüğümü de hatırlamıyordum ayırca eheh..

peki ya gider ayak keller’ın ortalığı ayağa kaldırması? :) adam toprak altındayken bile etkili bir piç işte, ne yaparsınız.. gerçi keşke bu planı daha önce düşünüp uygulasaymış diye düşünmeden edemedim.. gerçi acabalarla dolu bir dünya soru daha var.. mesela beecher adebisi’nin yanında kalsaydı en başta ürkmeyip, acaba nasıl bir hayatı olurdu oz’da? yine keller ile tanışıp sevgili olabilirler miydi? belki bu sefer güvensizlik temelli bir ilişkileri olmayacağı için her şey daha güzel olurdu, kim bilir.. gerçi eşcinsel bir deneyim yaşamamış olan bir beecher, keller’a aşık olur muydu tabii onu bilemeyiz.. her ne kadar adamda uçan kuşu cezbedecek enerji varsa bile :)

ekleme yapıp duruyorum ama: hangisinin aşkı en gerçekti? hangisininki en çoktu? ikisinin cevabı da başka muhtemelen. zıt karakterlerin birbirine olan aşkından da ne kıvılcım çıkıyor arkadaş, ben onu bilir onu söylerim. biri kazara insan öldürmüş başarılı bir avukat, biri zevkine suç işleyen bir sayko.. hayret vallahi düşününce esasen..

--- şu noktadan itibaren spoiler bitti ---

neyse, bu ikili üzerine çok düşünmemek lazım, çok kafayı yoruyor bu hikaye zira.. ha bu arada dizideki favori karakterim ikisi de değildir. bana göre dizideki en kral adam kareem said idi. hani illa o karakterlerden biri olmam gerekse, onu seçerdim. ama bu ikilinin ilişkisi bambaşka bir hikaye.. hani dostlar başına mı yoksa düşmanlar başına mı olsun, karar veremeyeceğiniz türden... o yüzden de, unutmak çok zor.

OZ bir başyapıt. Prison Break vb diziler yanında anaokulu dizisi gibi kalıyor. OZ'un bir başyapıt olmasının sebepleri var ve bunların en önde geleni çok iyi bir senaryoya sahip olması. Yorumlarda diğer arkadaşların da yazdığı gibi dizideki karakterler asla sığ bir şekilde çizilmemişler. Hele Kerim Said karakteri şu İslam dünyasında kimsenin başaramadığı bir müslüman portresi çiziyor ki diziyi izleyip de Kerim Said'i sevmeyen ya da ondan etkilenmeyen olmuş mudur, olabilmiş midir, böyle bir şey mümkün olabilir mi, hiç bilmiyorum. Kerim Said karakteri müslüman olmanın ana derdinin adalet sağlamak ve adil olmak olduğunu anlatmayı başaran herhalde çok az kurgu karakterden biri. Dizinin çekildiği yıllarda 11 Eylül olayı yaşanmasına rağmen senaryoda milim sapma görülmüyor. Nitelik çıtası çok yukarıda.

OZ, suç ve ceza kavramları üzerinden adalet meselesine uzanıyor. Suçluların aslında masum olduğu gibi yollara sapmaktansa olduğu gibi ortaya koyuyor herşeyi: bu insanlar suçlular. Ama öyle olmaları boşuna değil. Öyle olmaları kaçınılmaz, ya da öyle olmaları gerekiyor. Seçim yapanlar sadece suçlular değil, toplumlar da seçiyorlar. O anlamda suç son derece olağan, ve insan toplumunun sıradan, doğal bir parçası. OZ yani Oswald hapisanesi bir yandan suçluları ıslah ederek suç işleme oranlarını azaltmaya çalışırken bir yandan da sürekli olarak gerçek suçlunun dışarısı olduğuna işaret ediyor: suç bir istisna değil; düzen, yaşam, sosyal hayat, tamamıyla suçun normalleştirilmesi üzerine dönüyor. Para gerçekten herşey demek. Değerler emeğin ürünü değil, yozluk herşeyi esir almış; herşeyi ve herkesi kırarak, dökerek, biçerek geçiyor . Bu ortamda dizide ısrarla İslam ve Hristiyanlığın insanların davranışlarını ıslah edici, yön belirleyici suç önleyici, dizginleyici araçlar ve yollar olarak gösterilmesi dikkat çekiyor. Gerçekten de OZ'da din tek başına bir karakter olarak görülebilir. Bütün zıtlar ve yanyana olamaz diye düşünülen karakter ve durumlar içiçe geçirilmiş durumda: eşcinsellik, İslam, neonaziler, Hristiyanlık, şiddet, aşk... Adabese, Kerim Said, Tobias, Chris, Miguel...

OZ'un en önemli meselelerden birisini çok iyi bir şekilde kotardığını görüyoruz ki bunu diğer arkadaşlar da ısrarla belirtmiş. dizideki karakterler çok çok iyi çizilmiş, hepsi boyut kazanmış, canlanmış ve artık gerçek hissi veren karakterlere dönüşmüşler. Senarist Tom Fontana'nın başyapıtı olduğu ortada. Bu yüzden izlememiş olanlar inanın size gıpta eden çok insan var, kesinlikle izlemelisiniz. 6 sezonluk OZ'un son sezonda senaryosunun gevşemeye başladığını, özellikle finalde acele ve hızlandırılmış bir sona, ama açık ve gene hikaye edilebilir bir sona imza attığını söylemek gerek. Ancak son sezonda hissedilen gevşeme hikayede bir bozulma gibi düşünülmemeli; tam tersine bence OZ doğru zamanda bitiriliyor. Devamı gelseydi, Dexter gibi bir felakete doğru gidilmesi belki de kaçınılmazdı.

OZ'un birinci bölümünü izleyenler devamını getirmeden edemeyecekler, zira 1. bölüm hiç bir dizinin birinci bölümünde olmayacak bir şekilde bitiyor, izleyenler ne demek istediğimi biliyor. Ayrıca 2. sezon finalinin de beni en çok etkileyen finallerden birisi olduğunu söylemem gerek, bugün bile bazen o sahneleri hatırlarım ve acımış gibi ellerime bakarım ... herkese iyi seyirler.